ناصر خسرو در سفرنامه خود سخن از قناتی پر آب می راند با ۷۰۰ گز عمق و ۴ چهار فرسنگ طول ، این قنات قناتی نیست جز قنات قصبه گناباد واقع در گناباد خراسان رضوی با ۲۵۰۰ سال قدمت که قدیمی ترین و پر آب ترین قنات جهان با عمیق ترین مادر چاه جهان به عمق ۳۰۰ متر عمق می باشد.
مادر چاه قنات قصبه با میزان آبدهی بیش از ۱۳۰ لیتر در ثانیه واقع در دامنه های شمالی سیاه کوه با کانالی به طول ۳۳ کیلو متر متشکل از۷ کانل متصل به هم تا مظهرش واقع در جنوب محله ی معروف به قصبه شهر یک شاهکار ساخته دست بشر می باشد و نمادی از توانایی انسان در سازکاری با محیط است.
این قنات با تدبیر سازندگانش چنان ساخته و پرداخته شده است که سالیان سال از دست دشمنان طبیعی و غیر طبیعی خود در امان بوده و ۲۵۰۰ سال آب منطقه را تامین کرده است.
از جمله تدابیر به کار رفته در معماری این قنات تعدد چاه های آن می باشد که به بیش از ۴۷۰ حلقه می رسد. تعدد چاه ها سبب پیشگیری از کور شدن چاه ها توسط دشمنان هنگام حمله و همچنین کاهش وزن طناب در زمان حفر و تخلیه چاه ها شده است.
از دیگر موارد می تواند به دو شاخه شدن در فاصله ۶۸۳ متری کانال اصلی و سپس ۶ شاخه شدن کانال ها به دلیل پیشگیری از ریزش احتمالی و قطع جریان آب اشاره کرد.
قنات قصبه به عنوان تنها کاندیدای ثبت جهانی منطقه هم اکنون با بازگشایی ۵۰۰ متر اولیه جهت بازدید مورد بهربرداری گردشگری واقع شده است و مابقی مسیر آن نیازمند مستحکم سازی و ایجاد امکانات رفاهی می باشد. و ۶۰ درصد از چاه های قنات مسدود شده و ۴۰ درصد آن ها با آبدهی ۱۵۰ لیتر در ثانیه باقی مانده است.
قنات قصبه به عنوان یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری منطقه که در سالهای اخیر با تلاش باستان شناسان داخلی و بررسی یافته های سفالین پرداکنده در داخل قنات قدمت آن دوره هخامنشی تخمین زده شده است با تلاش مسئولین امر در فهرست موقت یونسکو به عنوان یک اثر تاریخی و جهانی ثبت شده است و پرونده ثبت نهایی ان در دست تکمیل می باشد.
