محرم در بازار تبریز

از مهمترین و پر رونق ترین مراسمات مهم عزاداری محرم در تبریز عزداری هیئت بازاریان تبریز می باشد که با حضور دسته‌های مختلف عزاداری از تمام نقاط شهر برگزار می شود.

بازار مسقف تبریز از دیرباز کانون و میعادگاه فرهنگی و تجاری شهر و منطقه بوده است. مراسم عزاداری اصیل و سنتی مردم این شهر در ایام سوگواری حضرت اباعبدالله الحسین(ع) در محل این بازار منحصر به فرد برگزار می گردد که با وجود گذشت سال ها از این موضوع، هنوز با رغبت و استقبال بی نظیر مردم روبروست.

تمام تیمچه و راسته های بازارتبریز از اول محرم رنگ و بوی حسینی به خود می گیرد اما تیمچه‌ی مظفریه‌ی این بازار حال و هوای دیگری دارد. از چندین روز مانده به تاسوعا و عاشورای حسینی خرید و فروش تعطیل شده (حجره ها تنها با نیت خدمت به عزاداران، اطعام و یا سیراب کردن آنها باز هستند) و دسته جات از محلات گوناگون تبریز از ساعات آغازین روز به نوبت وارد تیمچه شده و تا پاسی از شب در آن به عزاداری می پردازند، این مراسم هشتم محرم تا ۱۲ام یعنی فردای عاشورای حسینی ادامه یافته و سپس مجددا تیمچه به فعالیت اقتصادی خود می پردازد.

هئیت های عزاداران حسینی در قالب دسته های سینه زنی با دو عنوان و شیوه عرب و عجم و زنجیرزنی با بیرق‌ها و علم‌های مخصوص به خود که هر کدام دارای نقوش و شکل‌های خاصی است در بازار حضور می یابند هیچ دسته و هئیت عزاداری در داخل بازار مطلقاً از سنج و طبل و … استفاده نمی کنند.

دسته عرب: لباس اعضاء این دسته متشکل از پایین تنه ای شبیه دامن عربی که اتک خوانده می شود و بالا تنه ای مشابه پیراهن که قسمتی مربع شکل از سینه آن باز شده و سینه عریان می ماند که محل سینه زدن است، این قسمت پس از اتمام سینه زنی مجدداً بسته می شود. رنگ لباس این دسته سیاه و نحوه عزاداری آنها سینه زنی با دو دست هماهنگ و با سرعت و ریتمی تند و مخصوص به خود است.

دسته عجم : لباس این دسته عموماً کت و شلوار و پیراهم مشکی است، این دسته شانه به شانه یکدیگر حرکت کرده و با دست چپ گوشه کت را گرفته و با دست راست با ریتمی آرام در طی سه حرکت با صدای هماهنگ هی ی …. ی به سینه می کوبند.

زنجیر زنان: لباس این دسته جات متشکل از پیراهن ( گاه پیراهن عربی ) و شلوار مشکی ( گاه دامن عربی ) است، اعضاء دسته فوق به فاصله چند متری یکدیگر حرکت کرده و با ریتمی خاص با سه ضربه پی در پی و هماهنگ ( در هر دم سه بار با زنجیر به شانه می کوبند) زنجیر به شانه می کوبند.

از میان دسته جات و هیئت های متعدد تبریز تنها تعدادی از آنها که متعلق به محلات قدیمی و در هسته مرکزی شهر و به نوعی در بافت تاریخی آن قرار دارند در بازار و تیمچه ی مظفریه به عزاداری می پردازند، تعداد این دسته ها امروزه  ۲۴ عدد یافته است از جمله محلات به نام و اصیل تبریز سرخاب، دوچی(شتربان)، خیاوان (خیابان)، نوبار(نوبر)، ورجی باشی، سیلاب، اهراب، قره‌آغاج، لیلاوا و باغمیشه هستند که از دیرباز دسته‌های مختلف حسینی آنها در بازار با شور و شکوه خاصی همراه بوده است. صبح ۸ محرم دسته جات طبق قرعه کشی که قبلاً انجام شده از ساعات اولیه روز ( حدود ۱۰ صبح ) پس از ورود به بازار و طی کردن مسیری از بخش های مختلف بنای سرپوشیده بازار، به نوبت از ضلع جنوبی تیمچه وارد شده و پس از اجرای مراسم از ضلع شمالی خارج می شوند در این اثنا حجره ها باز بوده و به عزاداری و هیئتیان و مردمی که خارج از دسته جات در حال همراهی و تماشای عزاداری هستند نذورات خود را پخش می کنند. عزاداری‌های بازار تبریز در برخی از روزها از جمله تاسوعا و عاشورا تا پاسی از شب ادامه می‌یابد که حضور اقشار مختلف از کودکان خردسال گرفته تا پیرمردان بسیار جالب و قابل توجه است.

در جریان این عزاداری ها گاه مراسم آیین نمایشی کوتاه که شبئه خوانده می شود نیز برگزار می گردد ، که هدف از آنان بازسازی بخش هایی از وقایع جنگ کربلا است . اغلب مردم برای مشاهده عزاداری‌های این محلات تا ساعت‌ها منتظر آنها می‌مانند. حضور محلات مختلف در این مکان به نوعی جنب و جوش خاصی را در میان هیات‌های عزاداری هر محله به وجود می‌آورد به گونه‌ای که جوانان هر محله از ساعات بعد از ظهر خود را آماده حضور در بازار می‌کنند.

روزهای تاسوعا و عاشورا عزاداری در بازار تبریز به قدری با شکوه و با عظمت برگزار می‌شود. شیوه عزاداری در بازار تبریز با گذشت زمان‌های بسیار همچنان شکل سنتی خود را حفظ کرده است که همین امر یکی از دلایل بسیار مهم رغبت مردم به حضور در این مکان است. در طول اجرای مراسم عزاداری دختران و زنان وارد بازار تبریز و تیمچه‌ی مظفریه نمی شوند

عزاداران حسینی از در صاندقچی(صندوق چی) بازار وارد بازار شده، با گذر از قسمت‌های مختلف بازار از جمله بازار صادقیه، بازار مسگر‌ها، بازار دلالان، بازار کلاه‌فروشان و بازار قندفروشان، وارد تیمچه مظفریه شده، در این تیمچه به عزاداری خود پایان می‌دهند.

سانلی اشراقی

من سانلی اشراقی، عضو هیئت مدیره شرکت بینش فراگیر ارک سفر هستم. دوره کارشناسی رو در رشته مدیریت جهانگردی و دوره کارشناسی ارشد رو در رشته برنامه ریزی گردشگری دانشگاه تبریز به پایان رسانده ام. از سال 1384 با گذراندن دوره های خبرنگاری به این حرفه علاقه مند شدم و از سال 1386 به طور رسمی وارد این حرفه شدم و با نشریات مختلفی از جمله روزنامه ارک همکاری مستمر داشته ام. پس از آشنایی با پدیده گردشگری علاقمند به تحصیل در این رشته شده و پس از پایان کارشناسی فیزیک هسته ای، به تحصیل در رشته گردشگری پرداختم از اوایل تحصیلم به برقراری ارتباط بین مطبوعات و گردشگری علاقمند بودم و این علاقه من را به سوی فعالیت در این زمینه سوق داد. از این رو، تصمیم خودم رو با تولید محتوا و طراحی و چاپ ضمیمه گردشگری سفرنامه ارک به عنوان سردبیر و مدیر مسئول با همراهی تیم ارک توریسم اجرایی کردم . همچنین به عنوان عضو هیئت تحریره نشریه کوله پشتی، فصلنامه تخصصی گردشگری انجمن علمی جغرافیا و گردشگری دانشگاه تبریز، فعالیت کردم. سال ۱۳۹۳، تیم ارک توریسم در راستای تولید محتوای الکترونیک ، وب‌سایت تولید محتوای تخصصی گردشگری، راه اندازی کرد. زمینه تخصصی من در این گروه مباحث تاریخی میباشد در مورد تاریخ پر رمز و راز تبریز در ارک توریسم می‌نویسم. به زبان‌های فارسی، انگلیسی و ترکی آذربایجانی تسلط دارم. اجرای رویدادهای گردشگری از دیگر زمینه های فعالیت ما در تیم متخصص و جوانمان هست. همچنین از سال ۱۳۹۶ پروژه یک دقیقه با تبریز را با هدف تولید محتوای ویدیویی برای شهر زیبای تبریز دنبال می کنیم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

Time limit is exhausted. Please reload the CAPTCHA.