اطراف ما را طبیعتی پررمز و راز فراگرفته که هر جزئی از آن حس کنجکاوی را در آدمی زنده می‌کند. هر کس در هر سن و سالی که باشد خواهان کسب اطلاعاتی در مورد طبیعت است. جانوران و گیاهان از جمله مهمترین اجزای طبیعت هستند و تاریخ طبیعی، روش علمی بررسی آن‌ها بوده و از جمله دانستنی‌هایی است که برای بیشتر افراد، جذاب به نظر می‌رسد. اما همه ما توانایی و تخصص بررسی جانوران و گیاهان را نداریم. بدین منظور در شهرهای مختلف دنیا موزه‌هایی به نام تاریخ طبیعی ایجاد شده تا عموم مردم با بازدید از آن، با تاریخ طبیعت و جهان آفرینش آشنا شوند. شهر تبریز نیز از این قاعده مستثنی نبوده و یک موزه تاریخ طبیعی در خود جای داده است.
موزه تاریخ طبیعی تبریز از جمله مهمترین موزه‌های این شهر است که در سال ۱۳۷۲ خورشیدی توسط سازمان محیط‌زیست استان آذربایجان شرقی تاسیس شده است. به این موزه، موزه حیات‌وحش نیز گفته می‌شود و با مساحت ۲۰۰ متر مربع از جمله بزرگترین و کامل‌ترین موزه‌های تاریخ طبیعی ایران و شمال غرب کشور محسوب می‌شود.
مجموعه‌های متنوع جانوری و گیاهی شامل ۳۸ گونه پستاندار، ۴۹ گونه پرنده، ۱۳ گونه خزنده، ۹ گونه آبزی، دو نوع سنگواره و نمونه‌هایی از سخت‌پوستان و بندپایان در این موزه چشم انتظار بازدیدکنندگان هستند. شاید جذاب‌ترین قسمت این موزه غرفه ماکت‌های دایناسورهای دوران دوم زمین‌شناسی باشد. در سه غرفه دیگر می‌توان تنوع حیات جانوری را در فلات ایران مشاهده کرد، این سه غرفه در بر دارنده انواع پرندگان آبزی از جمله دورنای طناز، فلامینگو، اردک سرسفید، آنقوت، فیلوش، پلیکان سفید و قوی فریادکش که مربوط بع زیستگاه‌های آبی آذربایجان شرقی و سایر نقاط ایران است.
از دیگر بخش‌های جالب موزه می‌توان به غرفه ماکیان سانان اشاره کرد که شامل کبک، کبک چیل، دراج و گونه نادر قرقاول ارسباران می‌باشد. به صراحت می‌توان گفت سیاه خروس قفقازی از جمله گونه‌های منحصر به فرد منطقه است اما متاسفانه تنها تصویری از این گونه را می‌توان مشاهده کرد. انواع پرندگان شکاری مثل بالابان، طرلان، عقاب طلایی، بحری و انواع جغدها نیز در موزه تاریخ طبیعی تبریز قابل مشاهده هستند.
تماشای خرس قهوه‌ای، گورکن، روباه، گرگ، شغال، کفتار و انواع گربه‌های وحشی مثل گربه جنگلی، گربه وحشی و سیاه گوش نیز از بخش‌های هیجان انگیز موزه است. در کنار این‌ها می‌توان نمونه‌هایی از پستانداران بزرگ جثه علفخوار کشور مانند قوچ البرز مرکزی، قوچ اوریال، قوچ ارمنی و بز وحشی یا پازن و مارال یا گوزن قرمز به صورت تمام بدن و نیم تنه مشاهده کرد.
از دیگر گونه‌های موجود در موزه تاریخ طبیعی تبریز می‌توان به گونه غیربومی مهاجم نوتریا، گونه‌های خارجی مهاجر مانند موس بزرگترین گونه گوزن، گوزن کاریبو، شاموا، قوچ مارکوپولو بزرگترین گونه قوچ‌های وحشی، قوچ برفی، قوچ بربری، شیر آفریقایی، گورخر آفریقایی و گنو که به شکل تاکسیدرمی نیم‌تنه و سر و پوست هستند، و همچنین مارها و سایر خزندگان کشور شامل بزمجه بیابانی، آگامای قفقازی، افعی – البرزی، افعی زنجانی و گرزه مار اشاره کرد.
مشاهده تمام این ها برای علاقمندان به طبیعت و حیات وحش در موزه تاریخ طبیعی تبریز واقع در بلوار آزادی، سازمان محیط‌زیست استان آذربایجان شرقی امکان پذیر است. پس در سفر به شهر تبریز، بازدید از این موزه را نیز در برنامه خود در نظر بگیرید.
