مجموعه‌ای از کاخ‌های باشکوه در دل طبیعت زیبای کوهپایه‌های توچال، جاذبه‌ای بی‌مانند برای دوستداران تاریخ و فرهنگ و طبیعت فراهم کرده است. کاخ موزه سعدآباد نه تنها از لحاظ قدمت جذابیت‌های منحصر به فردی برای بازدیدکنندگان دارد، بلکه از طبیعت بسیار زیبا و دل‌انگیز نیز برخوردار است. این مجموعه جاذبه‌ای مناسب برای تمامی گردشگران در گروه‌های سنی مختلف و با سلیقه‌های متنوع به شمار می‌آید.
طبیعی است که زمان مناسب برای بازدید از کاخ موزه سعد آباد فصل بهار و تابستان باشد اما پیشنهاد ما برای شما ایام نوروز است. چرا که در نوروز شهر تهران خلوت‌تر و جاذبه‌های گردشگری آن پرجنب و جوش‌تر می‌باشد. با اینکه در ایام نوروز تعداد بازدیدکنندگان زیاد است اما با وسعتی که این مجموعه دارد، شما به راحتی مناطق بکری را برای عکاسی خواهید یافت. تنها موردی که احتمالا کمی حوصله شما را سر ببرد، صف‌های طولانی موزه‌ها است. ولی بهتر است به جای بی‌حوصلگی، از این لحظه‌ها نهایت استفاده را کرده و دقایقی را با صحبت با گردشگران سپری کنید؛ مطمئن باشید گذر زمان را احساس نخواهید کرد.
پیش از سفر بهتر است اطلاعات مختصری از کاخ موزه سعدآباد به دست آورید تا با خیال راحت و با برنامه‌ریزی به بازدید بپردازید. ما برای شما عزیزان این اطلاعات را جمع‌آوری کردیم تا با مطالعه و آگاهی کامل راهی این مجموعه شوید.
تاریخچه
سعدآباد که در زمان قاجار محل استقرار تابستانی شاهان این سلسله بود، پس از کودتای ۱۲۹۹ به اقامتگاه تابستانی رضاخان بدل شد. در این مجموعه هجده کاخ کوچک و بزرگ وجود دارد که هر کدام دارای سبک معماری خاصی می‌باشد. این کاخ ها عبارتند از کاخ احمدشاهی، شهوند، سفید، اختصاصی، اسود (سیاه)، شمس، اشرف، غلامرضا، ملکه مادر، احمدرضا، عبدالرضا، بهمن پهلوی پسر غلامرضا، شهران پسر اشرف، فریده دیبا، کاخ قدیم ولیعهد رضا پهلوی، کاخ جدید ولیعهد رضا پهلوی، کاخ فرحناز و علیرضا فرزندان محمدرضا شاه و کاخ لیلا.
رضا شریعت‌زاده گیلانی معروف به حاج آقا رضا رفیع و ملقب به «قائم‌مقام‌الملک» یکی از رجال سیاسی ایران در دوره قاجار و پهلوی، دوست و ندیم رضا شاه پهلوی، سعدآباد را به مبلغ چهارصد هزار تومان برای رضاخان خریداری کرد. وسعت سعدآباد در آن زمان هشت هزار متر بود. وی پس از خریداری سعدآباد، تپه علی خان والی را از پدر سرتیپ والی به مبلغ هفت هزار تومان خریداری کرد. پس از آن باغ آقامحمد جواد، باغ امام جمعه، باغ‌های سالار جنگ، سپهبد امان ا… میرزا، مستوفی الممالک، شکرا… قوام الدوله، همدم‌السلطنه خواهر موستوفی و محمود بدر نیز به باغ سعدآباد افزوده شد. خانه‌های جنوبی سعدآباد نیز از نصیرالدوله خریداری شد. همانطور که می‌بینید وسعت کاخ موزه سعدآباد در گذشته به این بزرگی نبوده و پس از الحاق باغ‌های دیگر به آن، در حال حاضر وسعتی به میزان یک میلیون و صد هزارمترمربع دارد.
در گذشته با اینکه رودخانه دربند در سراسر باغ جریان داشت اما آب آن برای آبیاری کافی نبود. به همین دلیل از دوازده قنات به نام‌های هراش آب، قنات قوام‌الدوله، قنات کاخ سنگی، قنات جعفرآباد، قنات آب نما، قنات کاخ سفید، قنات‌های دفتر مخصوص، قنات جوادیه، قنات گلخانه، قنات کاخ شمس و قنات خوابگاه استفاده می‌شد.
موزه‌های مجموعه سعدآباد
در مجموعه سعدآباد شانزده موزه مختلف وجود دارد که هر کدام برگه‌ای از تاریخ را به نمایش می‌گذارد. در ادامه مطلب، گذری خواهیم داشت در موزه‌های این مجموعه بی نظیر:
موزه آب
گنجینه آب سعدآباد در جنوب شرقی کاخ سبزو در غرب ساختمان تشریفات ریاست جمهوری و در محل عمارت تیمسار کسرائیان احداث گشته است. همانطور که می دانید تاریخچه آبرسانی در ایران به ۶۰۰۰ سال قبل برمی‌گردد، به همین دلیل موزه‌ای با هدف آشناسازی بازدیدکنندگان با تاریخ آب در کشور در مجموعه سعدآباد احداث شده است. در فضای بیرون موزه نیز مدل‌های زنده تاسیسات آبی جدید و قدیم چون سدها، کانال‌های آبرسانی، آب انبارها آسیاب‌ها و موارد مشابه دیگر در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است.
موزه آشپزخانه سلطنتی
این موزه که در بخش مرکزی باغ واقع شده، در زمان پهلوی دوم به آشپزخانه مخصوص معروف بود. در گذشته این آشپزخانه مخصوص خدمت برای کاخ سفید (ملت) بوده است. در حال حاضر این بنا با همان کاربری گذشته خود در قالب موزه پذیرای بازدیدکنندگان می‌باشد. در این موزه می‌توانید بخش‌های مختلف آشپزخانه و انواع ظروف و دستگاه‌های پخت غذا را مشاهده کنید. در گذشته با توجه به اینکه این مجموعه ییلاق تابستانی خانواده پهلوی بود، از این آشپزخانه در سال حدود پنجاه یا شصت روز استفاده می‌شد.
موزه آلبوم‌های سلطنتی و اسناد سعدآباد
بنای این موزه در زمان پهلوی اول به عنوان ساختمان دفتر نگهبانی احداث و در دوره پهلوی دوم به عنوان یکی از مهمترین واحدهای نظامی- اداری یعنی فرماندهی ضد اطلاعات گارد شاهنشاهی مورد استفاده قرار گرفته بود. در حال حاضر این بنا مجموعه‌ای عکس‌ها، فیلم‌ها، نوارهای صوتی و تصویری و اسناد نوشتاری باقی مانده از حکومت پهلوی را در خود جای داده است. در دوره پهلوی، آلبوم ها یکی از مهمترین اسناد تصویری بودند و شما در بازدید از این موزه می‌توانید بخشی از وقایع و رویدادهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی ایران را مشاهده نمایید.
موزه اتومبیل‌های سلطنتی
این موزه برای دوستداران اتومبیل گزینه مناسبی است. در بازدید از این موزه اتومبیل‌های سلطنتی و مربوط به دوران پهلوی از جمله سه دستگاه رولز رویس، یک دستگاه خودروی اسپید باگی، پنج دستگاه بنز، شش دستگاه موتورسیکلت، یک دستگاه اسنوموبیل ویک دستگاه کالسکه مشاهده خواهید کرد.
موزه استاد حسین بهزاد
موزه استاد بهزاد واقع در کاخ ولیعهد، آثار ارزشمند زیادی را از استاد حسین بهزاد، از مفاخر نگارگری ایران، به نمایش گذاشته است. این موزه دارای پنج سالن با آثار متنوعی از طراحی‌های مدادی و مرکبی، نگارگری‌های رنگی با مضامین مختلف از دوره های چندگانه کاری هنرمند و استاد ارزشمند، حسین بهزاد مینیاتور می‌باشد.
موزه استاد فرشچیان
محمود فرشچیان نقاش معاصر ایرانی است که تأثیر درخور توجهی در روند نقاشی سنتی ایرانی و دیگر هنرهای سنتی داشته است. در مجموعه سعدآباد یک بنای قاجاری برای نمایش آثار گرانبهای وی اختصاص یافته است. در این موزه بیش از ۵۰ اثر از استاد فرشچیان به نمایش گذاشته شده است.
موزه برادران امیدوار
موزه برادران امیدوار در بنایی متعلق به دوره قاجار در بخش شمال غربی مجموعه فرهنگی- تاریخی سعدآباد احداث شده است. عیسی امیدوار و عبدالله امیدوار دو برادر جهانگرد، پژوهشگر، و مستندساز ایرانی هستند که شعار آن‌ها در سفرهایشان «همه متفاوت، همه خویشاوند» بود. آنچه در این موزه نگه‌داری می‌شود، مجموعه نفیسی است که حاصل ۱۰ سال تلاش این دو برادر برای شناخت ناشناخته‌هاست. پس چه بهتر که در سفر خود به موزه برادران امیدوار نیز سری بزنید.
موزه پوشاک سلطنتی
موزه پوشاک سلطنتی که در کاخ شمس پهلوی، خواهر تنی محمدرضا پهلوی احداث شده، عکس و پوشاک برخی از اعضای خانواده پهلوی به خصوص فرح دیبا، محمدرضا پهلوی، اشرف و شهناز پهلوی را به نمایش گذاشته است.
موزه خط و کتابت میرعماد
موزه خط و کتابت میرعماد در بنایی که در گذشته محل زندگی دو تن از فرزندان محمدرضا پهلوی (فرحناز و علیرضا) بود، احداث شده است. این موزه با نام بزرگترین استاد خوشنویسی قرن ۱۱ هجری قمری میرعماد افتتاح شد. میرعماد حسنی قزوینی خوشنویس پرآوازه و از سرآمدان هنر خوشنویسی ایرانی و بزرگترین خوشنویس در خط نستعلیق است.
کاخ موزه سبز
کاخ موزه سبز همان کاخ شهوند است که یکی از زیباترین کاخ های ایران به شمار می‌آید. این کاخ یکی از پربازدیدترین کاخ‌های مجموعه سعدآباد می‌باشد. در این کاخ انواع هنرهای ایرانی شامل آیینه‌کاری، گچبری، حجاری، تذهیب، خاتم کاری و … قابل مشاهده است. این کاخ به دلیل وجود سنگ‌های سبز منحثر به فرد در نمای خارجی خود، نام سبز به خود گرفته است.
موزه سلاح‌های دربار
این موزه مجموعه‌ای از سلاح‌های متعلق به پهلوی دوم و درباریان را به نمایش گذاشته است. تفنگ سرپرتک لول با سیستم سنگ چخماق یکی از منحصر به فردترین سلاح‌های این مجموعه است که در قرن هفدهم میلادی در کشور هندوستان ساخته شده است.
موزه ظروف سلطنتی
موزه ظروف سلطنتی همان کاخ اشرف، خواهر دوقلوی شاه است که بیش از ۵۰۰ قطعه ظروف و اشیای تزئینی را در سه دسته ظروف قاجار، پهلوی دوم و ظروف اهدایی به نمایش گذاشته است. این ظروف در مناسبت‌های مختلف به پهلوی دوم و خانواده اش اهدا شده و یا خریداری شده‌اند.
کاخ موزه ملت
بزرگترین کاخ مجموعه سعدآباد، کاخ موزه ملت یا کاخ سفید نام دارد که دارای نمای سفید رنگ می‌باشد. از جمله هنرهای ایرانی که در این کاخ به کار برده شده، گچبری‌های زیبا، فرش‌های دست بافت، سنگ‌های مرمر از معادن یزد و تربت حیدریه است. تلفیق هنر ایرانی – اروپایی شاخص‌ترین ویژگی‌های معماری داخلی و خارجی این بنا به شمار می‌آِید. از دیگر مواردی که می‌توان در این کاخ مشاهده کرد عبارت است از: بزرگترین بافت تاپ استری ابریشمی مربوط به قرن ۱۷ میلادی، ظروف مارک رزنتال و کریستال های موزر، قدیمی‌ترین تابلوی نقاشی رنگ روغن این کاخ با نام نبرد لوتزن اثر آنیلو فالکونه مربوطه به قرن ۱۷ میلادی، وسایل بازی و سرگرمی بویژه میز اسنوکر ساخت کارخانه کوکس و یمان (انگلیس) مربوط به قرن ۱۹ میلادی، درخت نخل نقره‌ای و گلدان طلایی، تابلوهای دوخت دورویه ابریشمی معروف به «هنر سُو» کار کشور چین و ….
موزه نظامی
موزه نظامی در بنایی متعلق به دوران رضاخان احداث شده که مجموعه‌ای ابزار و ادوات جنگی مقامات و سران داخلی و کشورهای خارجی دوره‌های مختلف را در معرض دید بازدیدکنندگان قرار داده است. سالن پوشاک ادوار مختلف ارتش ایران، سالن سلاح‌های سرد، سالن مدال و نشانهای ارتش و سلاح‌های گرم اهدائی به سران ارتش، سالن سلاح‌های سبک و سنگین و سالن سلاح‌های خارجی با قدمت طولانی از جمله بخش‌های مختلف موزه نظامی هستند.
موزه هنرهای زیبا
موزه هنرهای زیبا مجموعه‌ای از مجسمه‌ها و تابلوهای نفیس نقاشی را در یکی از بناهای زیبای مجموعه سعدآباد به نمایش گذاشته است. ساختمان موزه کاخ اسود نام دارد زیرا از سنگ‌های مرمر سیاه متعلق به معدن ولی‌آباد چالوس در این بنا استفاده شده است.
موزه هنر ملل
موزه هنرهای ملل شامل تابلوهای هنرمندان ایرانی از جمله سهراب سپهری، لیلی متین دفتری، ایران درودی، فرامرز پیلارام، حسین زنده رودی، بهجت صدر، مسعود عربشاهی، معصومه سیحون و… به همراه تابلوهای هنرمندان خارجی مانند: برنارد بوفه (فرانسه)، هربرت بایر (اتریش)، فرناند لژه (فرانسه)، مک آووی (آمریکا)، مارک شاگال (فرانسه) و… می‌باشد. از مجسمه‌ها و کارهای حجمی این سالن نیز می‌توان به اثر اساتید ایرانی و غیر ایرانی مانند: پرویز تناولی (ایران)، سزار بالداچینی (فرانسه)، یاکوف آگام (آمریکا)، ماسک‌های چوبی (آفریقا)، سفال‌های باستانی تمدن مایا (آمریکای جنوبی)، مجسمه‌های چوبی (آسیای جنوب شرقی) و… اشاره کرد.
راهنمای بازدید
برای بازدید از این مجموعه باید در درب ورودی برای هر یک موزه‌ها به صورت جداگانه بلیت تهیه نمایید. زمان فروش بلیت نیمه اول سال همه روزه تا ساعت ۱۷ و زمان بازدید از ساعت ۹ تا ۱۹ و نیمه دوم سال همه روزه از ساعت ۹ تا ۱۷ می‌باشد. قیمت بلیت ورودی مجموعه برای بازدیدکنندگان داخلی ۲۵۰۰ تومان بوده و هر کدام از موزه‌ها ۲۰۰۰ تومان می‌باشد به جز کاخ موزه ملت و کاخ موزه سبز که ۲۵۰۰ است. اگر قصد بازدید از تمامی موزه‌ها را دارید، از ساعات اولیه بازدید در این محل حاضر شوید. همچنین قبل از رفتن موزه‌هایی را که می‌خواهید بازدید کنید انتخاب کرده و در ورودی تمامی بلیت‌ها را تهیه کنید و نقشه باغ را دریافت نمایید تا بدون اتلاف وقت از مجموعه بازدید کنید.
این مجموعه دو درب ورودی اصلی به نام‌های درب دربند و درب زعفرانیه دارد. برای دسترسی به کاخ موزه سعدآباد می توانید هم از وسیله نقلیه عمومی و هم وسیله شخصی استفاده کنید. داخل باغ نیز وسیله‌های نقلیه در مسیرهای مختلف را طی می‌کنند.
عکس‌ها از اسماء بهتاش
