استان خراسان رضوی از لحاظ آب و هوایی و بارندگی حالتی متوسط و مرطوب دارد و مانند بسیاری مناطق ایران نیازمند نگه داری آب برای فصول گرم و کم آب می باشد بنابراین آب انبار استان خراسان رضوی یکی از مهمترین بخش آبادی ها محسوب می شده است که امروز این آب انبار ها اهمیت گردشگری بسیاری دارند.
آب انبار هایی متعلق به دوره های مختلف تاریخی گویای روند حفظ و نگه داری آب و اهمیت آب در منطقه می باشد.
آب انبار های مهم ثبت ملی شده ی این استان به ترتیب حروف الفبا عبارتند از :
- آب انبار باب الحکم (شهرستان بردسکن)
- آب انبار خرم آباد (شهرستان بردسکن)
- آب انبار خواجه یار (شهرستان خواف)
- آب انبار رکن آباد (شهرستان بردسکن)
- آب انبار روستای کوشه (شهرستان بردسکن)
- آب انبار سید باقر (شهرستان بردسکن)
- آب انبار شریعت (شهرستان گناباد)
- آب انبار قوژدآباد (شهرستان بردسکن)
- آب انبار بازار نو (شهرستان نیشابور)
- آب انبار همت آباد زمانی (شهرستان فیروزه)
- آب انبار باب الحکم
آب انبار باب الحکم در روستای به همین نام ،بخش انابد ،شهرستان برسکن استان خراسان رضوی واقع شده است. ساخت این بنا به اواخر دوره ی صفویه باز می گردد. این اثر به دلیل وجود بادگیر ۸ ضلعی برروی گنبد مخزن خود و سردر زیبای مزین به آجر کاری های خفته و راسته حائز اهمیت می باشد. این اثر در سال ۱۳۸۶ با شماره ملی ۱۹۱۹۹ ثبت گردیده است.
- آب انبار خرم آباد
آب انبار خرم آباد در روستایی به همین نام ،دهستان و بخش شهرآباد ، شهرستان بردسکن واقغ شده است. بنای این سازه مربوط به دوره قاجار می باشد که در سال ۱۳۸۶ با شماره ملی ۱۹۲۰۰ به ثبت رسیده است.
- آب انبار خواجه یار
آب انبار خواجه یار در شهرستان خواف استان خراسان رضوی واقع شده است. این آب انبار با پلان مستطیلی شکل در کنار مزار خواجه یار و آب انباری مخروبه قرار دارد. قدمت سازه این آب انبار ها بر اساس ویژگی های معماری دوره تیموریان تخمین زده می شود. این دو آب انبار در سال ۱۳۸۱ با شماره ملی ۷۳۸۸ ثبت ملی گردیده اند.
- آب انبار رکن آباد
آب انبار رکن آباد در روستایی به همین نام، دهستان جلگه، بخش شهرآباد، شهرستان بردسکن واقع شده است. قدمت بنای این آب آب انبار به دوره قاجار بر می گردد. این اثر در سال ۱۳۸۶ با شماره ۱۹۱۱۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
- آب انبار روستای کوشه
آب انبار کوشه در روستایی به همین نام در دهستان و بخش شهرآباد، شهرستان بردسکن واقع شده است. احداث این آب انبار به دوره قاجار باز می گردد و با اعلام سازمان میراث فرهنگی در بهار سال ۹۴ مرمت و بازسازی این اثر تاریخی آغاز گردیده است. این سازه در سال ۱۳۸۱ با شماره ملی ۶۶۵۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
- آب انبار سید باقر
آب انبار سید باقر در مرکز شهر بردسکن واقع شده است. این بنا در دوره قاجار به همت مردی خیر و فاضل بنام سید باقر موسوی ساخته شده است. از ویژگی های بارز این سازه دو بادگیر آن است که یکی بر روی گنبد مخروطی مخزن آب واقع است و دیگری درجهت شرقی قرار دارد و موجب خنک ماندن آب مخزن می گردد. ۲۲ پله آجری دسترسی به پا شیر را امکان پذیر می کند.
این اثر با شماره ۱۱۰۳۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
- آب انبار شریعت
آب انبار شریعت در شهرستان گناباد واقع شده است. قدمت این آب انبار که بخشی از یک کاروانسرا می باشد به دوره قاجار بر می گردد که توسط فردی خیر به نام شریعت زاده مرمت و مورد استفاده عموم قرار گرفته است.
آب انبار شریعت یا حسینیه که هم اکنون به موزه آب گناباد تغییر کاربری داده است گنبدی دایره ای شکل به عمق ۸ متر و شعاع ۲۰ متر دارد که از یک سو به حسینیه و از سوی دیگر به بازار راه داد و ۳۰ پله تا پاشیر دارد.
این اثر در سال ۱۳۸۱ با شماره ۵۹۵۲ در فهرصت آثار ملی ثبت گردیده است.
- آب انبار قوژدآباد
آب انبار قوژدآباد در روستایی به همین نام، دهستان جلگه، بخش شهرآباد،شهرستان بردسکن واقع شده است. این اثر تاریخی مربوط به دوره قاجار با شماره ۱۷۴۳۳ در سال ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی ثبت گردیده است.
- آب انبار بازار نو
آب انبار بازار نو واقع در بازار زرگرهای بازار سرپوشیده نیشابور قدمتی منتسب به دره قاجار دارد. ساختمان آجری این آب انبار به جز سر در آن با گچ پوشیده شده است. این اثر تاریخی با وجود اینکه با شماره ملی ۱۸۱۴ در فهرست آثار ملی ثبت گردیده است هم اکنون در شرایطی نه چندان مناسب به عنوان قهوه خانه مورد بهره برداری قرار می گیرد.
- آب انبار همت آباد زمانی
آب انبار همت آباد زمانی در روستایی به همین نام در دهستان تحت جلگه بخش مرکزی شهرستان فیروزه اقع شده است. این بنا با آجر کاری های راسته و خفته و معماری زیبا برروی پلان مربعی شکل مربوط به دوره قاجار می باشد.
این اثر ملی با شماره۵۱۴۵ در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ثبت گردیده است.
