در دوره پیش از اسلام، عهد ساسانی در ناحیه ریوند نیشابور قرار داشته و یکی از سه آتشکده مهم زرتشتیان به شمار می آید. وجود آتشکده آذربرزین مهر حاکی از این است که این شهر قبل از اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. احتمال میرود آتشکده نیشابور همان آشنایی به آتشکده آذربرزین مهر باشد. محل شهر باستانی نیشابور کاملا مشخص نیست ولی احتمالا آتشکده نیشابور در مرکز این شهر باستانی قرار داشته است. این آتشکده هم اکنون در ناحیه ریوند قرار دارد. در شاهنامه فردوسی نام این منطقه به صورت ریونیز آمده است و قدمت آن ۵۰۰۰ سال بیان شده است.
وجود این آتشکده نشان از اهمیت این منطقه در گذشته های دور دارد. آتشکده آذربرزین مهر یکی از سه آتشکده بزرگ دوره ساسانیان و آتشکده دهقانان است و در شهر نیشابور خراسان قرار دارد . این آتشکده در ارتفاع ۲۰۶۱متری از سطح دریا و در کوهستان ریوند بین شاهرود ، سبزوار و در حوالی روستای فشتنق قرار دارد. آتشکده آذربرزین مهر در زبان پهلوی به نام آتور بورگین میتر خوانده می شود به معنی آتش مهر بالنده است . مکان آتشکده برزین مهر ( به معنی آتش مهر بالنده ) را که ویژه ی کشاورزان یا برزیگران بوده در کوه ریوند نیشابور می دانند.
تاریخ ساخت آتشکده آذربرزین مهر بسیار کهن است به طوری که به زمان اشو زرتشت بازمی گردد و در بند ۸ از فصل ۱۷ بندهش آمده است: آذربرزین مهر تا زمان گشتاسب در گردش بوده و پناه جهان تا اینکه اشو زرتشت اسپنتمان دین آورد و گشتاسب شاه دینش را پذیرفت، آنگاه گشتاسب آتش مقدس را در کوه ریومند در آذر برزین مهر قرار داد. در کنار این آتشکده گیاهی به نام ریواس وجود دارد که طبق مدارک و شواهد موجود در دوره آریایی ها ( هزاره اول تا سوم قبل از میلاد ) از این گیاه نوشیدنی به نام هَومَه درست می شد و در مراسم دینی و مذهبی آریایی ها مورد استفاده قرار می گرفت.
