اهر یکی از شهرهای آذربایجان شرقی است که به عنوان چهارمین شهر پرجمعیت استان و بزرگترین شهر منطقه ارسباران شناخته می شود.

اهر در فضایی به وسعت ۱۵ کیلومتر مربع، در مرکز منطقه سرسبز و خوش آب و هوای ارسباران قرار دارد و به همین دلیل دارای آب و هوای خوشی است. این شهرستان در میان ارتفاعاتی همچون قیزقلعه‌سی به ارتفاع ۱۲۶۶ متر و کوه تاریخی معروف هشت سر با ارتفاع ۲۵۳۶ متر محصور شده که این ارتفاعات از شمال، جنوب و غرب تا هوراند کشیده شده است.

وجه تسمیه اهر:

جیمز موریر، دیپلمات انگلیسی و مؤلف “ماجراهای حاجی بابای اصفهانی” درباره نام اهر می‌نویسد که “به نظر می آید اهر کاندید خوبی است برای محل شهر تاریخی “هارا”، یکی از سه شهری که بر طبق نوشته تورات پادشاه آشور، تیلگته پیلنسر، افراد قبایل ربنیت، گادیت و مناشه را به آنجا تبعید کرد.” نظریه وی توسط برخی تاریخنگاران غربی نیز پذیرفته شده است.

مردم شهر اهر:

مردم اهر به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می کنند و اکثریت پیرو مذهب شیعه هستند.

تاریخ اهر:

در اطراف اهر آثاری مربوط به دوره پیش از اسلام، مخصوصا زمان ساسانیان یافت شده است. اهر از اواخر قرن دوم هجری تا سال ۲۲۲ در محدوده قلمرو جاودان و بابک خرمدین، در قرن سوم مرکز ناحیه میمد (Mīmaḏ)، در اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم پایتخت حکمرانان سلسله پیشتکین، در دوره ایلخانان مغول استراحتگاه تابستانی ایلخان‌ها، در زمان صفویان مورد توجه پادشاهان و در دوره قاجاریان توسط شاهزادگان قاجار اداره می شد.

اهر یکی از کانون های جنبش مشروطه ایران بود. بعد از برقراری پادشاهی دودمان پهلوی افول اهر شروع شد. شاهان پهلوی با تاکید بر آریاگرایی، زمینه یک‌جانشینی اجباری عشایر را فراهم کرده و به این ترتیب به اقتصاد ناحیه ضربات مهلکی زدند. بالاخره، رضا شاه با تغییر دادن نام تاریخی قره داغ به ارسباران سعی کرد هویت تاریخی منطقه را منهدم کند.

صنایع دستی اهر:

از جمله صنایع دستی منطقه ارسباران و شهرستان اهر می توان به فرش بافی، جاحیم، گلیم، خورجین، بندبافی، مفرش، جوراب، شال، پالاز، صنایع چوب و به خصوص ورنی بافی اشاره کرد. ورنی نوعی دست بافت زیبا و پشمی و یا ابریشمی که در منطقه اهر و ارسباران به صورت وسیعی توسط زنان عشایر بافته می شود و از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

قالی بالان نیز زمانی در بازار اهر مشتریان زیادی داشت.

چهره های شاخص و ماندگار اهر:

شهرستان اهر زادگاه افراد معروفی است که عبارتند از:

• عباس اسلامی متخلص به بارز شاعر معاصر ترک‌زبان ایرانی بود.
• قاسم خان اهری نخستین چشم‌پزشک ایران چندین دوره به عنوان نماینده اهر در مجلس شورای ملی اننخاب شد. او در سال ۱۳۲۸ در اولین دوره مجلس سنا به عنوان سناتور آذربایجان انتخاب شد.
• استوار ساقی به مدت ده سال (۱۳۵۲ ـ ۱۳۴۲) رئیس زندان قزل‌قلعه بود. او نمونه‌ای از یک نظامی وظیفه شناس، و در عین حال لوطی و عیار، بود.
• علیرضا مدقالچی ریاضی‌دان، مترجم، نویسنده و استاد دانشگاه خوارزمی است. وی در سال ۱۳۸۹ به عنوان چهره ماندگار رشته ریاضیات معرفی شد.
• محمود آخوندی یکی از مشاهیر حقوق و نخستین پروفسور حقوقی ایران است.

جاذبه های گردشگری اهر:

اهر در زمینه گردشگری علی‌رغم دارا بودن جاذبه های متعدد، کمتر مورد توجه بوده است. برخی از مکان های دیدنی اهر به این شرح است:

آرامگاه شیخ شهاب‌الدین اهری:

از عارفان سده هفتم هجری در پارک شیخ شهاب‌الدین شهر اهر قرار گرفته‌است. این مجموعه شامل ساختمان‌های خود خانقاه، مسجد، ایوانی بلند، مناره‌ها، و تعدادی غرفه است. پیشینه این بنا که با شیوه اسلامی ساخته شده، به دوره شاه عباس یکم صفوی می‌رسد؛ البته برخی از بخش‌های تاریخی آن به پیش از این دوره و به طور عمده به دوره ایلخانان مربوط می‌شود. این خانقاه از سال ۱۳۷۴ به موزه ادب و عرفان تبدیل شده است که تنها موزه عرفان در ایران است.

بازار اهر:

این بازار از شاخه‌های مختلفی تشکیل یافته و دارای ۴ بخش اصلی به نام‌های بازار جعفرقلی‌خان، بازار کفاشان، بازار نصیربیگ و راسته‌بازار است. این بازار در زمان رشیدالملک، حکمران وقت ارسباران مرمت شده‌است.

خانه تاریخی قاسم خان اهری:

این خانه از خانه‌های تاریخی اهر است که در خیابان حزب‌الله این شهر قرار گرفته‌است. این بنا از اتاق‌ها، سرسرا و نورگیرهای مختلفی شکل گرفته‌است. در سال ۱۳۸۴ خورشیدی، پارک قاسم اهری در جوار خانه تاریخی مذکور احداث شده‌است.

خانه بشیر آمر: بشیر آمر از نوادگان پسری عباس میرزا است. خانه وی از خانه‌های تاریخی اهر است که در خیابان شیخ شهاب الدین اهری قرار گرفته‌است. این بنا از اتاق‌ها، اندرونی، زیرزمین، یخچال، سرسرا و فضاهای دیگری شکل گرفته‌است، قدمت این خانه به بیش از ۱۱۰ سال می‌رسد.

سد ستارخان اهر: سد ستارخان اهر نام سدی است خاکی که بر رودخانه اهرچای در ۱۵ کیلومتری غرب اهر در جاده اهر-ورزقان قرار گرفته است و در ادامه مسیر خود به رودخانه قره‌سو می پیوندد.

منطقه گردشگری هوراند:

هوراند یا منطقه حفاظت شده هوراند به دلیل قرار گرفتن در موقعیت خاص جغرافیایی یکی از نقاط بکر و خوشایند برای شکارچیان و صیادان در فصل شکار است که باید این نکته را گفت که از عزیزان خواهش می کنیم با شکار این حیوانات، زیبایی ها را از طبیعت این منطقه و از چشم انداز نسل های آینده حذف نکنید.

ارتفاعات قوشاداغ:

کوه قوشاداغ در جنوب شرقی اهر، پوشیده از مراتع سرسبز و خرم است که تابستان مورد استفاده عشایر دشت مغان و ارسباران قرار می گیرد. قوشاداغ می تواند گردشگری اهر را رونق ببخشد زیرا اهر دشتی فروافتاده در میان کوه های قره داغ در شمال و کوه های قوشاداغ در جنوب قرار دارد و وجود این ارتفاعات قابلیت بزرگی برای توسعه گردشگری کوهستان در این شهرستان است.

تالاب قوچ گولی:

این تالاب در ارتفاعات قوشاداغ و در مسیر قله قوشاداغ واقع شده است. این تالاب در ارتفاع ۲۵۰۰ متری قرار گرفته و راه سازی های اخیر آن در معرض نابودی قرار داده است.

قلعه پشتاب:

قلعه پشتاب، پشتو یا پیشتاب یکی از دژهای کهن در شهرستان اهر است که قدمت آن به دوره های اشکانی و ساسانی می رسد. در ساخت دیوارهای قلعه پشتو از سنگ های لاشه ای، ملات گل رس، ساروج و تعدادی آجر استفاده شده است.

قلعه نوردوز یا نقدوز:

این قلعه که به قلعه داغ نیز معروف است یکی از قلعه های تاریخی منطقه ارسباران است. قدمت این قلعه را که برای مقاصد نظامی ساخته اند و بر کوهستان های اطراف خود تسلط کافی دارد، ظاهرا منسوب به دوره ساسانی است. این قلعه در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۴۵ با شماره ثبت ۶۲۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد جامع اهر:

مسجد جامع اهر در کوچه مسجد جمعه این شهر واقع شده و منسوب به دوره سلجوقی و اتابکان است. این مسجد از نظر شیوه معماری و تزئینات از مساجد بسیار زیبای استان آذربایجان شرقی است.

نقشه راهنمای شهر اهر را می توانید از لینک زیر دانلود کنید:

لینک دانلود