روستای ورکانه به دلیل معماری سنگی و جالب خود، یکی از روستاهای هدف گردشگری ایران تلقی می شود و همواره گردش در کوچه های آن تصویری از اروپای دوران رنسانس را در ذهن آدمی تداعی می کند. زیرا کوچه های آن با سنگ های لاشه احاطه شده و زیر نورهای موضعی به رنگ قهوه ای سوخته در می آیند. همچنین این روستای منحصربه فرد به نگین گردشگری روستایی استان همدان شهرت یافته است.
روستای ورکانه در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان قرار دارد. این روستای سنگی از شمال شرقی به کوه سردره، از غرب به روستای سیمین، از جنوب غربی به کوه سرخ بلاغ، از شرق به کوه قره داغ و از جنوب و جنوب شرقی به دره بارانی و دره قشلاق محدود می شود. یرای دیدن روستای ورکانه باید به دهستان الوند کوه شرقی در شرق شهرستان همدان سفر کنید و آن را در دامنه ببینید. برای دسترسی به این روستا ابتدا به جاده همدان به ملایر رفته و پس از عبور از سد اکباتان و روستاهای یلفان، شمس آباد و علی آباد از طریق جاده ورکانه به روستای ورکانه خواهید رسید.
این روستا به دلیل همجواری با معادن سنگ فراوان، نام ورکانه به خود گرفته است. زیرا در گویش کردی «ور» به معنای کنار و «کانه» به معنی چشمه است. ورکانه نیز به معنی قرار گرفتن در کنار آب و چشمه می باشد. لازم به ذکر است که مردم این روستا به زبان های آذری، فارسی و کردی سخن می گویند.
از منظر تاریخی، قدمت روستای ورکانه به بیش از ۴۰۰ سال می رسد و نخستین و قدیمی ترین محله آن، محله «درب مسجد» است. این روستا پیرامون یک قنات شکل گرفته که پیشینه تاریخی آن به اوایل دوره صفوی مربوط می شود.
خالی از لطف نیست اگر به این نکته نیز اشاره کنیم که این روستا یکی از مناطق بسیار بکر ایران به حساب می آید و دلیل آن قرارگیری این روستا در دامنه جنوبی زاگرس مرکزی و همچنین کوهستانی بودن و برخورداری از طبیعت زیبا می باشد.
انواع مصالح به کار رفته در ساختمان های آن شامل سنگ، سنگ لاشه، سنگ مالون، خشت و آجر است. عنصر سنگ اصلی ترین مصالح ابنیه این روستا می باشد که می توان هنگام بازدید و گردش در کوچه های آن به آسانی آن را درک کرد. به احتمال زیاد به علت فراوانی سنگ در این روستا و مقاومت این عنصر در برابر تغییرات جوی و کمبود آجر و خشت در منطقه، از عنصر سنگ استفاده شده است.
جاذبه های گردشگری روستای ورکانه:
با این حال بد نیست بدانید که جاذبه های گردشگری این روستا تنها به معماری آن ختم نمی شود. رودخانه های فصلی سیمین و ورکانه، باغات گردو، زردآلو، انگور و سیب، طراوت و سرسبزی کوه های اطراف روستا و دره های خان و جن نیز دیگر جاذبه های این روستا به حساب می آیند و مناظر زیبا و دلفربی را ایجاد می کنند.
اگر گذرتان به روستای ورکانه بیفتد، توصیه می کنیم که از آثار تاریخی و مذهبی آن نیز دیدن کنید. آثار تاریخی آن عبارتند از ساختمان مسجد روستا در بافت قدیمی، اصطبل پرورش اسب با معماری خاص سنگی، آرامگاه امامزاده غیب و قلعه مهری خانم که به شکل چلیبا ساخته شده است.
پیرامون این روستا مکانی برای تماشای کوچ عشایری است و چشم انداز کوچ در مسیر زیبای ییلاق و قشلاق عشایر و ایلات بسیار دیدنی می باشد.
