در سال ۱۹۲۰ میلادی، برای نخستین بار پیوند خواهرخواندگی بین دو شهر در انگلیس و فرانسه منعقد شد و به تدریج این سلسله پیوندها و روابط در سراسر اروپا رواج پیدا کرد.

این پیوند با اتمام جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵، برای نخستین بار در شهرهای مختلف کشورهای اروپایی شکل گرفت. مدتی بعد و در سال ۱۹۵۶،رئیس جمهور وقت آمریکا یعنی ژنرال آیزنهاور در ارائه برنامه” مردم به مردم ” خود در شکل گیری پیمان های خواهر خواندگی بین شهرهای آمریکا با شهرهای جهان تاکید کرد. هدف آیزنهاور، درگیر کردن افراد و سازماندهی گروهها در تمام سطوح جامعه برای کاهش درگیری ها در سطح جهان بود.
خواهر خواندگی شهرها، رسم دیپلماتیک بین کشورهای مختلف است که از سال ۱۱۹۴ میلادی به مرور رواج یافت. خواهرخواندگی یک پیوند فرهنگی میان شهرها و ساکنان آنهاست و شهرهایی که وجود تفاهمات فرهنگی، هنری و مذهبی بیشتری را میان خود احساس می کنند، برای دستیابی به رشدی هماهنگ و گسترش تعاملات فرهنگی به ایجاد این پیوند راغب می شوند.
تبریز هم با شهرهای مختلفی همچون نینک شیا در چین، ارزروم و استانبول در ترکیه، غازان در تاتارستان، غزه در فلسطین، باکو در آذربایجان و خجند در تاجیکستان، با هامبورگ آلمان پیوند خواهر خواندگی برقرار کرده است که در زمینه های اقتصادی و سرمایه گذاری، فرهنگی و ورزشی اقدامات مختلفی انجام داده و در برخی زمینه ها بیش از دیگر زمینه ها به دستاوردهای مناسبی دست یافته است.

پیشینه خواهر خواندگی
در سال ۱۹۲۰ میلادی، برای نخستین بار پیوند خواهرخواندگی بین دو شهر در انگلیس و فرانسه منعقد شد و به تدریج در سراسر اروپا رواج پیدا کرد.
این پیوند با اتمام جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵، برای نخستین بار در شهرهای کشورهای اروپایی شکل گرفت. مدتی بعد و در سال ۱۹۵۶، رئیس جمهور وقت آمریکا یعنی ژنرال آیزنهاور در ارائه برنامه” مردم به مردم ” خود در شکل گیری پیمان های خواهر خواندگی بین شهرهای آمریکا با شهرهای جهان تاکید کرد. هدف آیزنهاور، درگیر کردن افراد و سازماندهی گروهها در تمام سطوح جامعه برای کاهش درگیری ها در سطح جهان بود.
در اروپا این پیوند را ایجاد “شهرهای دوقلو” می نامند، اما در اروپا به آن خواهرخواندگی می‌گویند. علت این است که در بسیاری از زبان‌های دنیا واژه شهر، یک واژه مؤنث است. با این حال، سابقا در اتحاد جماهیر شوروی و کشورهای اقماری آن به این پیوند، برادر خواندگی می‌گفتند.
تفاهم خواهر خواندگی بین شهرهایی امضا می شود که نوعی وجه تشابه و همسانی از قبیل ویژگی های باستان شناختی، تاریخی، فرهنگی، نمادها مشترک و غیره با یکدیگر داشته باشند تا از ظرفیت های یکدیگر برای پیشبرد اهداف خاص علمی، فنی، گردشگری و نظایر آن استفاده کنند.
خواهر خواندگی بدون توجه به قراردادهای رسمی بین دولت ها به وسیله شهرداران که ارتباط نزدیک تری با شهروندان دارند، انجام می‌شود. این پیمان باعث توسعه پایدار شهرها، تبادل تجربیات، تعاملات فرهنگی و تلاش برای ارسال کمک های بشردوستانه در زمان بحران می شود.

معیارها و شرایط پیوند خواهرخواندگی
قدمت تاریخی، یکی از شاخصه هایی است که شهرها را برای ایجاد پیوند خواهرخواندگی با دیگر شهرهای کهن ترغیب می‌کند.
در این باره، عزیز جوانپور، استاد علوم سیاسی دانشگاه تبریز می گوید: یکی از معیارهای لازم برای ایجاد پیوند خواهر خواندگی میان دو شهر وجود ثبوت قدمت تاریخی است؛ یعنی شهرهایی که در طول تاریخ در حوزه های فرهنگی نقش آفرین بوده‌اند، به انتخاب خواهر خوانده دست می‌زنند. در واقع، تناسبات فرهنگی و تاریخی تنها لازمه این پیوند است و تناسب اقتصادی و سیاسی در این زمینه مطرح نیست.
وی می‌افزاید: برخی ازشهرها دارای ویژگی های برجسته و کاریزماتیک هستند؛ یعنی به لحاظ تجاری، گردشگری، صنعتی و فرهنگی نسبت به بقیه شهرها ارجح هستند. برای اینکه دو شهر از تمام قابلیت های خود برای پیشرفت بهره بگیرند و در عین حال توسعه پایدار حالت رقابتی داشته باشد، مقامات شهری آنها اقدام به برقراری پیوند خواهر خواندگی می کنند.
همچنین علی باغبان مدیر روابط بین الملل شهرداری تبریز می گوید: افزایش تعاملات فرهنگی و ورزشی میان تبریز و شهرهای خواهر خوانده اش، نامگذاری خیابان ها به نام شهرها و مشاهیر یکدیگر، تبادل استاد و دانشجو، اختصاص برنامه های تلویزیونی برای معرفی شهرهای خواهر خوانده و برگزاری هفته های فرهنگی از جمله اهدافی بوده که در برقراری پیوند خواهخواندگی میان تبریز و سایر شهرها پیگیری شده و به تحقق رسیده است.

خواهرخواندگی فرصتی برای توسعه دیپلماسی
خواهر خواندگی قراردادی بین دو کشور مختلف بوده و معمولا این پیوند بین کشورهایی انجام می شود که زمینه های مشترکی با یکدیگر داشته باشند و این زمینه ها می تواند در زمینه های تاریخی، فرهنگی، آداب و رسوم و اقتصادی باشد.
رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمالغرب در تاکید این مطالب می گوید: این قراردادها برای توسعه دیپلماسی ایجاد می شود و اولین رابطه با نشست مسئولان ارشد بوده و توسعه گردشگری، مشارکت در بازسازی و تبادل مدیریت امور شهری و رفت و آمد شهروندان را با خود به همراه می آورد.
به گفته سید احمد نعمتی، ایجاد پیوند خواهرخواندگی نشان از پتانسیل و ظرفیت های تبریز است که دیگر شهرهای جهان را برای این پیوند راغب کرده است به طوریکه در حال حاضر تبریز با ۹ شهر مختلف پیوند خواهرخواندگی داشته و در زمینه های مختلف بایکدیگر مشارکت می کنند.
از گردشگری سلامت تا هفته نکوداشت تبریز و فعالیت های فرهنگی
در این میان نعمتی به دستاوردهای تبریز و خواهرانش اشاره می کند و می گوید: در راستای پیوند خواهرخواندگی تبریز زمینه مشارکت در زمینه های مختلف فرهنگی، گردشگری و گردشگری سلامت، ورزشی، اقتصادی را فراهم کرده است و در هر کدام از این حوزه ها کم و بیش دستاوردهایی هم داشته است.
رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمالغرب در ادامه یادآور می شود: برنامه هفته نکوداشت تبریز که با حضور شهرداران و سفیران خارجی شهرهای خواهرخوانده برگزار می شود از جمله طرحهایی است که در راستای آن از یک سو زمینه معرفی و شناساندن پتانسیل های تبریز فراهم می شود و از سوی دیگر در توسعه دیپلماسی تاثیر گذار خواهد بود.
وی در عین حال اضافه می کند: از دیگر اقداماتی که در دست اجرا بوده در حوزه ورزشی بوده و می توان به المپیک و یا المپیاد چندجانبه ورزشی اشاره کرد که در این راستا از شهرهای خواهرخوانده دعوت می شود تا اقدام به تبادل تیم های ورزشی مشترک کرده و مسابقات المپیک به صورت دو یا چند جانبه برگزار کنیم.
نعمتی همچنین یادآور می شود: در شهرهای ترکیه از قدیم به دلیل همسایگی و نزدیکی زبان و مراودات اقتصادی و گردشگری خیابانهای به نام تبریز وجود داشته و این روند در جریان خواهرخواندگی ادامه دار بوده و دیگر مطالبات همچون معرفی و شناساندن تبریز و اختصاص برنامه های تلویزیونی به این شهر و تبادل هیئت علمی و دانشجو و انگیزه های شناخت، در هفته های فرهنگی پیگیری می شوند.
رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمالغرب همچنین به برگزاری هفته فرهنگی در غازان که مهر ماه جاری برگزار خواهد شد اشاره می کند و اظهار می دارد: در جریان برگزاری هفته های فرهنگی مطالبات دو شهر پیگیری می شود و زمینه های مساعد برای همکاری و قراردادها برای تحقق مورد بررسی قرار می گیرند.
از سوی دیگر نعمتی به توسعه گردشگری در سایه پیوندهای خواهرخواندگی اشاره می کند و می گوید: نوع روابط با هر شهری با توجه به پتانسیل ها و ویژگی های دو طرف است به طوریکه با باکو و آذربایجان گردشگری سلامت را توسعه داده ایم و با کشورهای ترکیه و اروپایی زمینه فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری را فراهم کرده ایم.
وی اضافه می کند: یک میلیون گردشگر از آذربایجان از طریق مرزهای هوایی و زمینی در فصل گردشگری به ایران و تبریز می آید و از ترکیه به تبریز هر روز پرواز انجام می شود و از مرزهای زمینی هم تردد وجود دارد اما به دلیل لغو روادید آمارها ثبت نشده و منعکس نمی شوند که بخشی از آنها مربوط به گردشگران ترک و تردد سرمایه گذاران می شود.
از سوی دیگر اوج فعالیت های اقتصادی با خواهران تبریز اتفاقی است که در یک سال اخیر رشد چشم گیری داشته و در این راستا نعمتی می گوید: افزایش جذب سرمایه گذاری های خارجی به واسطه پیوند های خواهرخواندگی اتفاق مثبتی است که در سالهای اخیر روی داده و در بازاریابی های صورت گرفته با کشورهای ترکیه، فرانسه، سوئد و ایتالیا کارهای خوبی صورت گرفته و تفاهم نامه هایی برای مشارکت و سرمایه گذاری پروژه های کلان تبریز بسته شده که در این راستا ۲۰ مورد تفاهم نامه پروژه سرمایه گذاری منجر به عقد قرار داد شده اند.
در عین حال رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمالغرب همچنین یادآور می شود: روند احقاق مطالبات در برخی موارد به دلیل تغییر مدیریت ها در تبریز و یا شهرهای خواهرخوانده با تاخیر مواجه می شود اما در نگاه کلی پیگیری و دستیابی به اهداف دو جانبه وضعیت رو به رشدی دارد که قراردادهای بسته شده باید با جدیت پیگیری شود.
——
گزارش: یاسمین مولانا