استان آذربایجان شرقی با وجود کوهستان های زیبا و سر به فلک کشیده که حتی در اوج گرمای تابستان ، جامه سفیدشان را از تن به در نمی کنند، رودخانه های خروشان و آبشارهای فرح بخش با چشم اندازهای بدیع ، باغ های پرمیوه و ییلاق های سرسبز ، دریاچه ها و تفرج گاه های روح پرور ، روستاهای دل انگیز ، همه و همه این استان یکی از زیباترین مناطق ایران و یکی از بهترین مناطق برای گردشگری به خصوص در فصول گرم می باشد. این استان از لحاظ تنوع جاذبه های گردشگری از مهمترین استان های کشور است. در ادامه به معرفی مهم ترین جاذبه های استان می پردازیم.
کندوان
کندوان در ۵۰ کیلومتری جنوب غربی تبریز ، یکی از روستاهای دهستان سهند می باشد که در ۱۸ کیلومتری جنوب اسکو ، در دامنه سرسبز سلطان داغی واقع شده است. آنچه به کندوان هویت باستانی داده وجود ۱۱۷ خانوار و منزل مسکونی در درون توده های مخروطی و هرمی شکل صخره ای است که با کندن توده ها با ابزار دستی ایجاد شده اند. این روستا یکی از سه روستای صخره ای جهان است که در نوع خود بی نظیر می باشد و تنها روستای صخره ای است که زندگی در آن جریان دارد . روستا دارای مسجد ، حمام ، مدرسه و آسیاب می باشد. قدمت روستا به طور دقیق مشخص نیست.
جنگل های ارسباران
منطقه حفاظت شده ی ارسباران با وسعت ۷۲ هزار هکتار درکناره های رود ارس در شهرستان کلیبر واقع شده است. این جنگل ها با تنوع ژنتیک گیاهی وجانوری منحصر به فرد به عنوان یکی از ذخایر زیست کره از طرف سازمان یونسکو به ثبت رسیده است. ارسباران صرف نظر از جاذبه‌های شکارگاهی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ، به دلیل وجود گونه‌های گیاهی و جانوری کمیاب ، چشم‌اندازهای بکر و وسیع و شکنندگی و آسیب‌پذیری بالای خود در سال‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۲شمسی ابتدا به عنوان منطقه ی ممنوعه و سپس این منطقه تحت حفاظت و نظارت اعلام شد و چندی پیش نیز به پارک ملی ارسباران ارتقا یافت. در این پارک ملی ۲۲۰ گونه پرنده ، ۳۸ گونه خزنده ، پنج گونه دوزیست ، ۴۸ گونه پستاندار و۲۲ گونه ماهی شناخته شده است. همچنین زیستگاه پستانداران نظیر بز ، گراز ، خرس قهوه ای ، گرگ ، سیاه گوش ، گربه وحشی و پلنگ می باشد. از جمله مکان‌های مناسب در جنگل‌های ارسباران جهت استراحت و اسکان می‌توان به قلعه درسی ، مکیدی درسی ، آینالو در کلیبر و چیچکلو در ورزقان اشاره کرد.
اُشتبین
یکی از قدیمی ترین و زیباترین روستاهای حاشیه رود ارس است که در فاصله ۹۰کیلومتری شرق جلفا قرار گرفته است. خانه های مزین به کتیبه ها وگنبدهای مرمرین دوره صفویه ، طبیعت جذاب با جنگلی از میوه های متنوع که نام دهکده سلامت را برای آن به ارمغان آورده است ، از جاذبه های این روستای زیباست.
حمام کردشت
یکی از زیباترین مجموعه های تاریخی ایران که در ۶۶ کیلومتری شرق جلفا در درون روستایی به همین نام و در درون باغ بزرگی در کنار رود ارس واقع شده است .این مجموعه دارای هشت بنای تاریخی از جمله حمام بزرگ ، حمام کوچک ، عمارت (شاه نشین) ، یخچال ، پادگان نظامی ، مسجد ، دیوانخانه وقلعه کردشت می باشد.
آبشار آسیاب خرابه
در ۳۰ کیلومتری شرق جلفا در کنار رود ارس واقع شده است. بقایای یک آسیاب آبی متلق به دوران قاجار در این محل وجود دارد. آبشار آسیاب ارتفاعی بیش از ۳۰ متر دارد وغار آهکی با طاقدیس ها و ناودیس های زیبا در آن شکل گرفته است. آبی که از آبشار فرو می ریزد از کوه های کیامکی سرچشمه می گیرد. این آبشار از زیباترین آبشار های کشور است.
کلیسای سنت استپانوس
در ۲۰کیلومتری غرب جلفا ، در ۳ کیلومتری حاشیه رود ارس قرار گرفته است. کلیسای سنت استپانوس به نام اولین شهید راه مسیحیت بنا شده و قدمت این کلیسا به هزاره اول میلادی بر می گردد. سبک معماری آن آمیزه ای از شیوه اورارتویی ، اشکانی ، یونانی و رومی می باشد که بعدا به معماری ارمنی شهرت یافت. این بنا به همراه دو کلیسای دیگر از جمله قره کلیسا و زورزور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و از اهمیت بسیاری برخوردار است.
مراغه
باغ شهر تاریخی ایران ، یکی از قدیمی ترین شهر های ایران که اوج شهرتش در عهد هلاکو بوده است. در دوره هلاکوخان و در زمانی که مراغه به عنوان پایتخت برگزیده شده بود ، با تقاضا و تشویق دانشمند بزرگ ایرانی خواجه نصیر الدین طوسی ، معتبرترین مرکز علمی جهان یعنی رصدخانه مراغه در یکی از تپه های شمال غربی مراغه احداث گردید که قبل از ویرانی یکی از بزرگترین مراکز پژوهشی و نجومی زمان خود در جهان بود. هم اکنون گنبدی بلند جهت پوشش بقایای برج مرکزی رصدخانه بر روی آن احداث گردیده که به عنوان نمایشگاهی از آثار آلات نجومی آن دوره نیز از آن استفاده می شود .این شهر در دامنه جنوبی سهند و در کنار رودخانه صوفی چای قرار دارد. از بنا های تاریخی می توان به گنبد کبود (مقبره مادر هلاکو) ، گنبد سرخ ، گنبد غفاریه ، کلیسای هوانس و مسجد چوبی ملا رستم اشاره کرد . همچنین باید موزه مراغه را که موزه تخصصی ایلخانی است هم به موارد بالا اضافه کرد.
قوری گل
تالاب بین المللی قوری گل در کنار جاده ترانزیتی تبریز- بستان آباد در فاصله ۳۰ کیلومتری شرق تبریز در میان کوه ها و ارتفاعات شرقی گردنه شبلی واقع شده است. این دریاچه در میان مردم محل به نام قوری گل (استخر خشک) معروف است . آب این دریاچه بیشتر از رودها و آبراهه هاى فصلى و سیلابى و به مقدار کمتر از طریق چشمههاى زیرِ دریاچه تأمین میشود و شیرین است. این تالاب بین المللی برای شماری از پرندگان مهاجر آبزی و حمایت شده از نظر زیستگاهی اهمیت جهانی دارد. حدود ۹۲ گونه پرنده نیز در این تالاب شناسایی شده که می‌توان به اردک سرسفید و اردک مرمری و اردک بلوطی اشاره نمود. این گونه‌ها طبق تقسیم بندی سازمان جهانی حفاظت از محیط زیست در کلاس در حال تهدید طبقه بندی شده‌اند.
