روستاها همواره مقصد قابل توجهی برای گردشگران بوده اند، به ویژه اگر تار و پود روستای مورد نظر با تاریخ گره خورده باشد، لذت سفر به آن دوچندان می شود. خوشبختانه روستاهای ایران نیز از لحاظ تاریخی، فرهنگی و طبیعی بسیار غنی بوده و مکان های مناسبی برای گردشگری فراهم کرده اند. یکی از روستاهای تاریخی که شاید کمتر شناخته شده باشد، روستای پاده است.
روستای پاده یکی از روستاهای شهرستان آرادان استان سمنان و از جمله مهمترین روستاهای قرار گرفته بر سر راه جاده ابریشم بوده است که همین امر نشان از رونق قابل توجه آن در گذشته می باشد. موقعیت پر رونق این روستا، ایجاد و احداث بناهای عمومی و عام المنفعه فراوانی را هموار ساخت که در حال حاضر بسیاری از آن ها را می توان در سطح روستا مشاهده کرد. البته تغییر مسیر جاده ابریشم و فاصله گرفتن آن از روستای پاده، تا حدودی از رونق آن کاست اما ویژگی های تاریخی، فرهنگی و اقتصادی خاص این روستا جانی دوباره به آن بخشید.
در مورد وجه تسمیه روستای پاده، اختلاف نظرهایی وجود دارد. به روایتی نام این روستا به دلیل حاصلخیز بودن زمین هایش “بهره ده” بوده است که با مرور زمان به پاده تغییر نام یافته است. طبق نظریه دیگری نیز در گذشته این روستا از دو قسمت تشکیل می شده، یکی حصار بالا و دیگری حصار پایین که مرکز روستا بود و باتوجه به مرکزیت حصار پایین، نام آن به تدریج به “پایین ده” و سپس به “پاده” تغییر پیدا کرده است.
مردم روستای پاده با گویش الیکایی ـ پاده‌ای سخن می‌گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. نی، ساز محلی روستای پاده است که نغمه های دلنشینی را با آن می نوازند. اشکنه از معروف ترین غذاهای محلی روستای پاده به شمار می آید.
روستای پاده در منطقه کویری قرار گرفته و دارای آب و هوای نیمه‌بیابانی است. آب و هوای آن در تابستان گرم و در زمستان سرد است.
این روستا مابین دامنه های جنوبی کوه های البرز و دشت کویر واقع شده و پوشش گیاهی بوته‌زارها، درختچه‌ها و برخی از گیاهان بیابانی مانند شوره گز، خارشتر، اسپند، گون و درمنه بسیار جالب توجه است. به رغم خشکی هوا و کمبود رطوبت، مراتع اطراف روستا در اوایل بهار سرسبز و زیباست. قلمرو این روستا زیستگاه پرندگان و جانورانی مانند کبک، شاهین، کفتار، جوجه تیغی، گرگ و روباه است.
گفتنی است که مهمترین بخش روستا، جاذبه های تاریخی متعدد آن است. بافت قدیمی روستا بیش از یک قرن قدمت دارد. قلعه پاده مشهورترین اثر تاریخی این روستا است که دو دوره معماری پیش از اسلام و دوره اسلامی را پشت سر گذاشته است؛ دوره اسلامی آن به قرن ۱۳ هجری می رسد. این قلعه به شکل مدور بر روی یک محوطه بزرگ و بلند آبرفتی ایجاد شده است.
در روستای پاوه همچنین سه آب انبار وجود داشته است که عبارتند از آب انبار شیخ علی، آب انبار خونی و آب انبار ترابری که قدمت هر کدام به ترتیب سال ۱۳۲۰، سال ۱۳۱۰ و زمان قاجار می باشد. در این روستا همچنین می توان یک حمام و خانه قدیمی را نیز یافت.
امامزاده سلطان ابوسعید نیز دیگر جاذبه روستای پاده است که در شرق مسجد قمر بنی‌هاشم قرار دارد. گفته می شود که ایشان از فرزندان امام موسی کاظم (ع) هستند. نمای این بنا رو به شمال بوده و شامل سه ایوان است که ایوان وسطی از دو ایوان دیگر بزرگ‌تر است.
از دیگر جاذبه های تاریخی این روستا، تکیه روستای پاده است که در حدود سال ۱۳۰۰ هجری قمری ساخته شده است. بانی آب انبار تکیه شیخ علی بوده است گه قبر وی در طاق نمای میانی در قسمت جنوبی تکیه قرار دارد.
امامزاده سلطان ابوسعید پاده، قلعه پاده، حمام پاده، یخچال پاده و آب انبار روستا از جمله آثار ثبت شده میراث فرهنگی کشور هستند.
برای سفر به روستای پاده و بازدید از جاذبه های تاریخی آن به یاد داشته باشید که این روستا در ۲ کیلومتری شرق روستای اسلام آباد و ۴ کیلومتری شمال شرقی شهر آرادان قرار دارد. روستای پاده، از طریق جاده ترانزیت تهران ـ مشهد، در ۱۶ کیلومتری شرق گرمسار قابل دسترسی است.
