غار تمتمان یکی از کهن ترین سکونتگاه های انسان در شمال باختری ایران است که در ۲۰ کیلومتری شهر ارومیه قرار دارد.
پژوهش‌های «کارلتون استانلی کوون» انسان‌شناس امریکایی در سال ۱۹۴۹ میلادی نشان داد که این غار از ۴۰ هزار سال پیش مسکونی بوده است.
این پژوهشگر در همین سال گمانه آزمایشی در کف غار باز کرد و از آن ۴۸ قطعه مصنوعات سنگی و ۲۷۶۶ قطعه استخوان و دندان جانوری شامل سمور، کفتار٬ روباه٬ اسبسانان٬ مرال٬ گاو وحشی٬ آهو٬ گوسفندسانان و چند نمونه دیگر را به دست آورد و برخی از آن ها را جهت مطالعه و بررسی بیشتر با خود به آمریکا برد. مطالعات وی نشان می دهد که غار در دوره میانی پارینه سنگی جدید یعنی تاریخ تقریبا حدود ۴۰هزارسال پیش مسکونی بوده است. کوون معتقد است این غار تنها در تابستان ها مورد استفاده قرار گرفته است. با این حال تاریخگذاری وی مورد تردید برخی دیگر از پژوهشگران قرار گرفته است. علاوه بر این آنگونه که از سوی انسان شناسان انستیتو تحقیقاتی اسمیت سوییان وابسته به دانشگاه کلمبیا ذکر شده است: اجداد انسان جدید برای نخستین بار از حدود ۴۰هزار سال پیش در منطقه شالیندار عراق در ۹۰کیلومتری جنوب غربی ارومیه زندگی می کردند. انسانش ناسان تاکنون هزاران آلات گوناگون و از جمله هفت اسکلت متعلق به انسان نئاندرتال را که صدهزار سال پیش از این زندگی می کرده، در یکی از غارهای آن منطقه کشف کرده اند.
کمیسیون ملی یونسکو در ایران بعد از بررسی نتیجه تحقیقات دانشمندان آمریکایی در گزارش خود (در آبان ۱۳۳۶) اعلام کرد٬ ابزارآلات انسان دوره «لوا لوازین» که در حدود ۳۵هزار سال پیش از میلاد در منطقه آذربایجان زندگی می کرد، از غار تمتمان واقع در ۲۰کیلومتری شمالغربی ارومیه به دست آمده است.
دهانه‌ی غار مثلثی بوده و درازای آن ۳۵ و نیم متر است. غار تمتمان دارای یک اوشکوب و دو شاخه است. لازم به ذکر است در نزدیکی غار تمتمان چشمه آبی قرار دارد که روستاییان از آن بهره‌برداری می‌کنند. هوای غار در تابستان‌ها خنک و در زمستان‌ها نسبت به بیرون گرم‌تر است.
