جوشین یک روستای بسیار سرسبز و خوش آب و هوا است که در ۱۰۰ کیلومتری شهر تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی مابین ورزقان و خروانق قرار دارد. پیرامون این روستا را رشته کوه های بلند احاطه کرده است و قدمت دهستان جوشین به قبل از اسلام می رسد. عمده ترین کار مردم روستای جوشین کشاورزی، دامداری و زنبور داری است.
یکی از جاذبه های دیدنی این روستا قلعه جوشین یا جوشون است که در ۲۶ کیلومتری غرب ورزقان و ۶ کیلومتری روستای جوشین و ۳۰ کیلومتری غرب خاروانا در مرکز ناحیه تاریخی دیزمار ارسبارن و مابین روستای گال و جوشین به مرکزیت شهر باستانی خاروانا و در یک منطقه کوهستانی سخت‌گذر در بالای یک کوه مرتفع قرار گرفته‌است.
قدمت این قلعه به هزاره‌ی اول قبل از میلاد و قرون اولیه‌ی اسلامی می‌رسد. قلعه جوشین احتمالا از قلعه‌های بابک خرمدین بوده و در حال حاضر بقایای بسیار کمی از آن به جا مانده است.
این قلعه بر فراز کوهی صخره‌ای در یک منطقه زیبا در شمال غربی شهر ورزقان واقع شده است. ارتفاع قلعه از سطح دریا در حدود ۱۸۰۰ متر است. شیب سه طرف قلعه بسیار تند است و نمی‌توان بالا رفت. فقط از یک مسیر تنگ کوهستانی یک یا دو نفر به سختی می‌توانند صعود کنند.
مسیر رفت از تبریز به ورزقان و از آنجا در جهت شمال غربی به طرف روستای خاروانا می‌باشد. خالی از لطف نیست اگر به این نکته نیز اشاره کنیم که فاصله تبریز تا ورزقان ۹۷ کیلومتر و فاصله ورزقان تا پای قلعه هم حدود ۴۵ کیلومتر است.
دره رود جوشین ارتفاعات رشته کوه پیر سقا را از ارتفاعات قلعه جوشین جدا کرده است. در گذشته گردنه صعب العبور گال در مجاورت قلعه جوشین عمده‌ترین مرکز تجمع راهزنان بوده است. این قلعه جنبه دفاعی داشته و گفته می‌شود در زمان حمله اعراب در زمان خلیفه دوم، قلعه جوشین مرکز مقاومت مردم محلی دیزمار بوده است و اعراب بارها شکست خورده در نهایت با خدعه توانستند این قلعه را تسخیر کنند. در این قلعه اتاق‌هایی با سنگ و ملات آهک و گچ جهت زندگی افراد ساخته شده و حوضچه‌هایی جهت ذخیره آب در دامنه کوه ایجاد شده که آثار آن باقیست.
پله‌های ورودی این قلعه از سنگ تراشیده شده و همینطور به قوت خود باقی‌مانده‌اند، از بقایای قلعه دو صخره بزرگ در جناهین شرقی و غربی که احتمالا برای دیدبانی استفاده می‌شده و حوضچه‌های حفر شده در داخل سنگ‌ها که برای ذخیره آب به کار می‌رفته است. تعدادی گودال‌های کوچک استوانه‌ای را نیز می‌توان نام برد که محل استقرار مشعل بوده. این قلعه در زمان قدیم یک مرکز فرماندهی و در پایین آن محل سکونت نیروهای دفاعی قرار داشته است.
در کاوش‌هایی که در این قلعه صورت گرفته‌است، سفالینه‌هایی پیدا شده‌اند. این سفال ها از دوران هخامنشیان تا سده ششم بعد از اسلام مربوط است.
خاروانا یکی از شهرهای قدیمی ورزقان و منطقه «دیزمار» بوده و اوج شکوفایی آن به عهد سلجوقیان بر می‌گردد که به لحاظ قدمت طولانی، آثار تاریخی بسیاری را در خود گنجانده است.
در لایه نگاری‌های صورت گرفته توسط تیم کاوش و باستان شناسی، آثار، اشیا و آویزهایی از دوره‌های مختلف تاریخی به دست آمده که قدیمی ترین آنها سفال‌های مربوط به اواخر دوره نوسنگی یعنی حدود ۶۵۰۰ سال پیش است. همچنین تیم کاوش، ابتدا لایه نگاری‌هایی را به صورت حفاری عمودی برای شناسایی لایه‌های مختلف در این تپه آغاز کرده و با ایجاد ترانشه‌های پلکانی لایه‌های مختلف را مشخص کردند.
سفال‌هایی مربوط به دوره‌های ساسانی، هخامنشی و عصرآهن، پیکرک‌های گلی و سفالی و مفرغ قدیم، درفش‌های استخوانی و ابزار سنگی، اجاق‌هایی مربوط به عصر مفرغ، سرنیزه‌های آهنی، اشیا و آویزهای مختلف مفرغی آثاری هستند که در این تپه شناسایی شده و به دست آمده‌اند.
امکاناتی که در زمان قدیم در قلعه مورد اســتـــــفـــاده قرار می‌گرفت، آسیاب و سه استخر سنگی بود که به طور کامل با دست تراشیده شده و همین طور مسیر پله‌ای که به استخرها ختم می‌شوند. لازم به ذکر است که آثار زیادی از آسیاب دیده نمی شــــــود.
