در قسمت های زیرزمینی کوه ملکه “mountain queen” صخره هایی حفر شده که به نظر می رسد شهر واردزیا از صحنه های ارباب حلقه ها گرفته شده است. در واقع این یک غار، قصر و صومعه می باشد که برخلاف تصورات، توسط کوتوله ها ساخته نشده، بلکه توسط گرجی ها در قفقاز برای ملکه افسانه ای خود یعنی تامار (Tamar) ساخته شده است.
در شرایط بحرانی اغلب برخی از مردم برای حل مشکلات خود، شاهکارهایی برای اسطوره های خود انجام می دهند. در اواخر ۱۱۰۰، پادشاهی قرون وسطی در گرجستان در برابر حمله مغول مقاومت کرد. ملکه تامار در سال ۱۱۸۵ دستور ساخت یک پناهگاه زیرزمینی داد و سپس عمل حفاری آغاز شد و تا کوه Erusheli ادامه پیدا کرد که در جنوب کشور و در نزدیکی شهر Aspindza قرار دارد.
پس از اتمام کار، این قلعه زیرزمینی در ۱۳ ردیف گسترش پیدا کرد که شامل ۶۰۰۰ آپارتمان، یک اتاق مخصوص ملکه و یک کلیسای بزرگ با برج ناقوس خارجی می باشد. فرض بر این است که تنها راه دسترسی به این دژ از طریق یک تونل مخفی بوده که ورودی آن در نزدیکی سواحل رود Mtkvari قرار دارد. دامنه خارجی کوه بسیار حاصلخیز و مناسب برای کشت بوده و یک سیستم پیچیده آبیاری طراحی شده است. با چنین امکانات دفاعی که توسط انسان و طبیعت ساخته شده، این مکان قطعا در برابر نیروهای انسانی غیرقابل تسخیر بوده است.
با اینکه این شهر از حمله مغول در امان ماند ولی طبیعت سرنوشت متفاوتی برای آن رقم زد. در سال ۱۲۸۳، تنها یک قرن پس از ساخت آن، یک زلزله ویرانگر دامنه کوه را در هم شکسته و بیش از دو سوم شهر را نابود کرد و قسمت های داخلی این دژ را به نمایش گذاشت.
با این حال، این صومعه تا سال ۱۵۵۱ پابرجا بوده تا زمانی که مورد حمله شاه طهماسب واقع شده و تخریب شد.
اکنون این مکان توسط گروه کوچکی از راهبان متعصب محافظت می شود. حدود سیصد آپارتمان و سالن برای بازدید باقی مانده است و در برخی از تونل ها، لوله های آبیاری قدیمی هنوز هم آب آشامیدنی به ارمغان می آورند.
برای دسترسی و بازدید این مکان باید به شهر کوچک Aspindza بروید. از اینجا به بعد، می توانید مسیر را پیاده طی کنید، البته اگر به چادر و وسایل کوه پیمایی مجهز باشید. فراموش نکنید که مقدار زیادی آب و غذا به همراه داشته باشید زیرا واردزیا فاقد هرگونه رستوران در کنار جاده می باشد. به هر حال، یک پیکنیک کنار رودخانه قبل از بالا رفتن کوه و رسیدن به شهر خالی از لطف نیست.
