دم دم نام کوهستان و قلعه ای است که میان باراندوزچای و دره قاسملو در نزدیکی ساحل دریاچه ارومیه قرار دارد. کوه دم دم در چند کیلومتری غرب ارومیه -جاده مهاباد- و نزدیک روستای بالانج در هیجده کیلومتری ارومیه واقع شده‌است.
قلعه دم دم بنا بر سنت شفاهی کردی به قبل از اسلام بر می‌گردد. این قلعه در سال ۱۰۱۸ هجری قمری بر فراز کوه دم دم ساخته شده است. امیرخان لپزرین فرمانروای برادوست که خواهان حفظ استقلال امارت درحال گسترش اش در برابر رسوخ عثمانی و صفوی به درون منطقه بود، در ۱۶۰۹ ویرانه‌های آن را بازسازی کرد. اسکندر بیگ در آن سال آن را دژی نیرومند متشکل از پنج قلعه جداگانه با مخازن حفاظت شده و چاله برای ذخیره‌سازی یخ و برف توصیف کرد. امروزه بخش‌هایی از دیوارها و انبوه ساختمان از سنگ و آجر هنوز هم قابل مشاهده هستند.
قلعه دم دم به علت ارتفاع زیاد از سمت شمال و جنوب و اتصال آن به صخره سمت غربی که نزدیک به زمین است، دارای حصار محکم و دروازه ای از در سمت جنوبی است. قلعه از پنج قسمت تشکیل می شود که عبارت است از: قسمت اصلی، قسمت پایین و بیرون دروازه شرقی، در قسمت شرقی قلعه و منتهی الیه صخره، برجی عظیم بنا شده که خود در حکم قلعه بوده است.
آب مصرفی قلعه دم دم از حوضی تامین می گردید که با آب باران پر می شد. در قسمت شمالی قلعه چشمه ای است که آب چشمه ای است که آب کمی دارد. در کنار چشمه حوضی قرار گرفته که با گنبدی پوشانیده شده است و برای حفاظت از آن نیز برجی احداث شده که به قسمت اصلی متصل است.
نبرد دم دم:
نبرد دم دم در تاریخنگاری صفوی جایگاهی برجسته دارد. شاه عباس اول حق موروثی امیرخان برای حکومت بر برادوست و ارومیه را به رسمیت شناخته بود ؛ ولی بازسازی دیمدیم حرکتی در جهت استقلال بود که می‌توانست قدرت صفویه را در شمال غرب به خطر بیندازد؛ در واقع، نه عثمانیان و نه صفویان کنترل مستحکمی بر کردستان، آذربایجان و ارمنستان نیافته بودند. بسیاری از کردها از جمله فرمانروایان مکری (غرب و جنوب دریاچه ارومیه) پیرامون امیرخان بسیج شده بودند. پس از یک محاصره شدید و طولانی به رهبری حاتم بیگ وزیر اعظم صفوی از نوامبر ۱۶۰۹ تا تابستان ۱۶۱۰ دمدم تسخیر شد و همه محافظان آن قتل‌عام شدند. شاه عباس دستور قتل‌عام در برادوست و مکری را داد، ایل ترک افشار را دوباره در منطقه ساکن کرد و بسیاری از قبایل کرد را به خراسان فرستاد. این دو امارت ماندند گرچه خیلی ضعیفتر شدند و امرای برادوست دوبار با صفویان در دمدم نبرد کردند. در سال ۱۷۲۹ میلادی، تهماسب‌قلی سپهسالار (نادرشاه) یوسف پاشا حاکم عثمانی ارومیه را در دمدم مغلوب کرد و دستور داد تا قلعه را ویران کنند.
بر خلاف مورخان ایرانی (اسکندر بیگ و ادیب‌الشعرا) که نبرد اول دمدم را در نتیجه خیانت یا یاغی‌گری کردها حساب کرده‌اند، در روایات شفاهی کردها، کارهای ادبی و تاریخ‌ها این نبرد به عنوان نزاع کردها علیه سلطه بیگانه قلمداد شده‌است.
