موزه‌ی آذربایجان ، ساخته شده بر روی لایه‌های تاریخی شهر تبریز، دومین موزه‌ی مهم ایران بعد از موزه ملی تهران محسوب می‌گردد. موزه‌ی آذربایجان در مجاورت سایت باستانی مربوط به گورستانی تاریخی با قدمت بیش از ۳۰۰۰ سال واقع شده است و خالی از لطف نیست اگر اشاره‌ای به مسجد کبود، فیروزه اسلام در همسایگی آن شود. نقشه بنای موزه آذربایجان با الهام از معماری آذربایجان توسط آندره گدار، باستان شناس فرانسوی، تنظیم شده است.
آثار تاریخی موجود در این موزه متعلق به دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی می‌باشد. این موزه شامل ۳ طبقه می‌باشد. در طبقه همکف آثار پیش از اسلام و دوره اسلامی نگهداری می‌شوند. سنگ بسم‌الله و اسکلت‌های معروف مرد و زن متعلق به عصر حجر نیز در این طبقه نگهداری می‌شوند.
در طبقه اول این موزه قدیمی‌ترین آثار به سده چهارم هجری مربوط می‌شوند. همچنین در این طبقه سالن سکه و مهر قرار دارد که گنجینه‌ای ارزشمند از مسکوکات مربوط به دوره هخامنشیان تا دوره قاجاریان، می‌باشد.
جدیدترین قسمت موزه‌ی آذربایجان، بخش سنگ نگاره‌های قدیمی می‌باشد که متعلق به ادوار مختلف تاریخی است. در این بخش سنگ قبرهایی از دوران مختلف اسلامی انتخاب شده و به نمایش گذاشته شده است. لازم به ذکر است که تا سال ۱۳۹۷ در طبقه زیرزمین، مجسمه‌های احد حسینی نگهداری می‌شدند که اکنون این مجسمات به سالنی در نزدیکی مقبره‌الشعرا منتقل شده‌اند. همچنین قوچ های سنگی، مجسمه‌های سنگی، پیکره‌های انسانی و نمونه‌هایی از سنگ‌های کتیبه دار در این قسمت به چشم می‌خورد.
از آثار شاخص موجود در این موزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– سکه درباری دوران نادری که بزرگترین سکه جهان نام گرفته است.
– سنگ بسم الله اثر محمدعلی قوچانی به خط نستعلیق که در نوع خود منحصر به فرد است. این سنگ پنج قسمت دارد که چهار قسمت آن قاب و یک قسمت باقی‌مانده نیز متن آن است.
– اسکلت‌های مرد و زن مربوط به سه هزار سال قبل که از اطراف مسجد کبود کشف شده‌اند.
– مجسمه الهه زن که در رستم آباد گیلان کشف شده و اهمیت و ارزش زن را در دوران ایران باستان نشان می‌دهد.
– کلاه خود اوراتویی که در نوع خود نایاب است.
