وجه تسمیه سیراف با توجه به سابقه تاریخی آن و کشفیات باستان شناسی که قدمت این بندر را به دوره ساسانی می رساند و به اردشیر بابکان نسبت داده شده است. بر مبنای این نظریه، اسم اولیه آن ادرشیر آب بوده که در طول تاریخ به سیراف تبدیل شده است. کشف دخمه های ساروجی و ستون هایی که در دامنه کوهستانی مشرف بر شهر قرار گرفته و راه سنگفرش ساسانی که از فیروزآباد تا سیراف ادامه داشته، پایه گذار این بندر را در دوره ساسانی یا بیش تر به اثبات می رساند.
این بندر مابین بندر کنگان و بندر عسلویه واقع شده‌است و دارای معماری خاصی می‌باشد. این بندر بین دریا و کوه قرار گرفته و دارای تنها یک خیابان است. در بعضی جاها فاصله کوه تا دریا به ۳۰ متر هم نمی‌رسد به همین دلیل برخی خانه‌های مردم روی کوه بنا شده‌است. از آثار تاریخی آن می‌شود به قلعه نصوری و آثار باستانی بنای مسجد جامع (که بر روی پی یک عمارت ساسانی ساخته شده)، بازار باستانی سیراف و گور دخمه‌ها و سیستم آبرسانی دوره ساسانی اشاره کرد.
دخمه‌های سیراف:
دخمه های باستانی در ارتفاعات مشرف بر دامنه کوه های شمالی سیراف قرار دارند، محققان از آن بعنوان حوضچههای نگهداری و استعمال آب باران و یا به عنوان قبور سنگی یاد می‌کنند. به احتمال زیاد می‌توان گفت که گودالهای حفر شده بر پهنه کوهستان سیراف در ابتدا به منظور جمع آوری و استحصال آب ایجاد شده‌اند و آنچه که بعدها توسط افرادی (احتمالاً متنفذ و متمول و نیز شاید توسط عموم و بدلیل رخداد حوادث غیر مترقبه همچون زلزله و یا بیماری طاعون و نیاز به دفن سریع مردگان) مورد استفاده به عنوان گورهای فردی یا خانوادگی شده در روزگارانی زیاد پس از احداث اولیه اینان صورت گرفته‌است. پیدا شدن استخوان و آثار مردگان درون برخی از این حوضچه‌ها نه تنها منکر سیستم استحصال و ذخیره آب نمی‌باشد بلکه با دقت بر گورهای یافته شده و وجود لایه‌ای از قشر نفوذ ناپذیر ساروج درون حوضچههای استفاده شده به عنوان قبر، به نکاتی موید روش تأمین آب در شهر باستانی سیراف پی برده می‌شود. درباره‌ی این گورستان ها دیدگاه های مختلفی وجود دارد.
رضا طاهری در کتاب از مروارید تا نفت در ذکر گورستان سنگی سیراف می نویسد: « شاید بهتر است از سیراف خارج شویم و به روستای تیس در چابهار نگاهی کنیم، گورستانهای دقیقاً به همین شکل و ساختمان، گورستانِ جن که بلوچ‌ها به آن «جن سنط» می‌گویند و قدمت آن را حداقل بیش از دو هزار سال میدانند.» و به باور این پژوهشگر تاریخ این گورستان مرتبط با آب و پرستشگاه آناهیتا ایزدبانوی آب می باشد « این یادگاری های به جا مانده بر تپه های بلند و دامنه ی کوه ها می تواند در دور زمانی کهن تر جایگاهی از پرستشگاه یک ایزدبانو باشد. که پس از آن در دوران هخامنشیان و اشکانیان و ساسانی ها تبدیل به آتشکده و در دوران اسلامی بدل به گورستان شده‌است.»
دسترسی به بندر سیراف:
