ارگ بم بزرگترین سازه ی خشتی در جهان بود که در نزدیکی شهر بم در استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد. ارگ بم و فضای فرهنگی آن در سال ۲۰۰۴ میلادی به شماره ۱۲۰۸ برای تطبیق با معیار های (ii، iii، iv، v) در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. در تاریخ ۵ دی ۱۳۸۲، در اثر زلزله ی شدیدی که شهر بم و حومه ی آن را تحت تاثیر قرار داد، ارگ بم تقریباً به طور کامل از بین رفت و در آن زمان ارگ بم در فهرست میراث جهانی در خطر قرار گرفت و اندکی بعد پس از بازسازی کامل ارگ از این فهرست خارج شد. این ارگ عظیم که در مسیر جاده ابریشم قرار دارد در سده ۵ پیش از میلاد ساخته شدهاست و تا سال ۱۸۵۰ پس از میلاد نیز همچنان مورد استفاده بود.
به طور قطع مشخص نیست چرا پس از آن دیگر مورد استفاده قرار نگرفت. کل بنا یک دژ بزرگ است که در قلب آن، ارگ واقع شده، اما به دلیل ظاهر پرابهت ارگ، که مرتفع ترین قسمت مجموعه نیز به شمار میآمد، کل بنای دژ به عنوان ارگ بم نامیده میشود. ویژگی های منحصر به فرد این مجموعه از جمله کسب عنوان بزرگترین بنای خشتی جهان، نشان دهنده تعامل فرهنگ ها در یک دوره خاص، قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم و استفاده از تکنولوژی قنات در پیشبرد بافت شهری در دل کویر، از دلایل ثبت این مجموعه در فهرست میراث جهانی یونسکو است. مساحت این ارگ نزدیک به ۱۸۰٬۰۰۰ متر مربع است که با دیوارهایی به بلندی ۶ تا ۷ متر و طول ۱۸۱۵ متر احاطه شدهاست. ارگ از دو بخش جدا از هم تشکیل شدهاست که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارد. حدود ۶۷ برج در سطح شهر باستانی بم پراکنده شدهاست.
ویژگی های معماری مجموعه ارگ بم:
- بخش حکومتی که در درونیترین قسمت دیوار قرار گرفته و شامل دژ نظامی، عمارت چهار فصل، سربازخانه، چاه آب ۴۰ متری و اصطبل به گنجایش ۲۰۰ اسب است.
- بخش رعیتنشین که اطراف بخش حکومتی است و شامل ورودی اصلی شهر، مسیر اصلی متصلکننده ورودی شهر به دژ و بازار و نزدیک به ۴۰۰ خانه و ساختمانهای عمومی مانند مدرسه و مکان ورزش است.
- خانههای بزرگتر با ۳-۴ اتاق برای طبقه ی متوسط جامعه که بعضی از آنها ایوان هم دارند.
- مجلّلترین خانهها با اتاقهای بیشتر که به خاطر فصلهای مختلف سال در نقاط گوناگون قرار گرفتهاند، با یک حیاط بزرگ و یک طویله برای حیوانات ساخته شدهاند. تعداد این خانهها در ارگ خیلی کم است، از این جمله می توان به خانه سیستانی ها و خانه یهودیان اشاره کرد.
- همه ی ساختمانها از آجرهای رسی پخته نشده (یعنی خشت)، ساخته شدهاست.
زلزله سال ۲۰۰۳ در بم بیشتر از ۸۰ درصد ارگ را ویران کرد. به عنوان یک میراث فرهنگ جهانی خیلی از کشورها در جریان بازسازی آن شرکت کردند. ژاپن، ایتالیا و فرانسه جز کشورهایی بودند که از ابتدا اعلام همکاری کردند. ژاپن حدود ۳/۱ میلیون دلار برای بازسازی ارگ به ایران کمک کرد و با ارسال تجهیزات و ایجاد طرح سهبعدی از ارگ بم برای افزایش دقت نوسازی، این پروژه را پشتیبانی کرد. وزارت میراث و فعالیتهای فرهنگی ایتالیا نیز با اجرای پروژهای با بودجهای در حدود ۵۰۰۰۰۰ یورو جهت مرمت و استحکام بخشی برج شماره یک (در گوشه ی جنوب غربی دیوار پیرامونی شهر تاریخی) در مرمت ارگ تاریخی مشارکت کرد. این پروژه که با همکاری گروهی از کارشناسان ایتالیایی و ایرانی انجام شد در تابستان ۱۳۹۰ به پایان رسید.