دژ بسطام یکی از قلعه های تاریخی استان آذربایجان غربی است که در نزدیکی روستای بسطام در قره‌ضیاءالدین در بخش مرکزی شهرستان چایپاره و در نزدیکی شهرستان خوی قرار دارد.
قلعه بسطام از نظر وسعت، سومین محوطه اورارتویی شناخته شده دنیا است.
دژ بسطام به دستور روسای دوم (۶۴۵-۶۸۵ پیش از میلاد) ساخته شده و یکی از مهم‌ترین شهرهای اورارتویی زمان خود بوده است. این دژ پس از چیرگی قوم ماد بر این منطقه به صورت متروک رها شده و تنها در دوران قرون وسطی (هم‌زمان با دوره مغول) توسط گروهی از مسیحیان به کار گرفته شده که از آثار آن ها نقش صلیب هایی روی صخره‌ها باقی مانده‌است.
آثار دوره اورارتویی شامل: ساختمان شرقی، محله مسکونی، قلعه، آثار پشت دژ و کانال آبرسانی است.
کاوش‌های باستانی نشان می‌دهد که این دژ در مدت پنجاه سال و در سه مرحله ساخته شده و دارای معبد، بازار، و جایگاه حکومتی، برج، بارو، دروازه و راه‌های پنهان خروج ویژه خود بوده است.
قلعه دارای دیوارهای مستحکم سنگی است که روی صخره‌ای بلند، رو به دشت و دره‌ای بزرگ جای دارد. این دژ همچنین دارای سه اشکوب (طبقه) با کارکردهای گوناگون است:
- اشکوب زیرین دربرگیرنده دروازه، مهمانسرا، اصطبل و جایگاه سربازان
- اشکوب میانی که نیایشگاهی است با اتاق‌های گوناگون
- اشکوب بالایی که اوج هنر معماری اورارتویی است و دارای سکونت گاه، جایگاه فرماندهی و راه‌های خروجی به بیرون از دژ است.
این قلعه دارای ۳ بخش عمده شامل ساختمان شرقی، محوطه مسکونی (که افسران و کارمندان عالی‌رتبه با خانواده‌هایشان در آنجا زندگی می‌کردند) و خود قلعه می‌باشد. ساختمان شرقی دارای یک دیوار سراسری پشت بندان است و محوطه حدود دو هکتار را در بر می‌گیرد.
بر اساس آثار اورارتویی دژ بسطام شامل یک پائین قلعه، یک میان قلعه که معبد خدایان اورارتو و یکی از انبارهای بزرگ آذوقه در آنجا قرار داشته است و یک بالا قلعه است.
بالا قلعه در بلندترین نقطه دژ قرار دارد و احتمالا کاخ حاکم در آنجا بوده است.
