نشتیفان یکی از شهرهای استان خراسان رضوی در شرق ایران است. شهر نشتیفان درحاشیه جاده قاین در ۳ کیلومتری جاده تایباد تربت حیدریه ۸ کیلومتری جنوب غربی سنگان واقع شدهاست. نشتیفان در استان خراسان رضوی و در جنوب شرقی شهرستان خواف وجود داردو بالغ بر ده هزار نفر جمعیت دارد. این شهر یکی از مراکز تولید عمده نهال در منطقه و حتی در سطح کشور میباشد.
قصه عامیانه در مورد ریشه نام این شهر این است که عبارت نشتیفان ترکیبی است از دو کلمه «نش» که محلی شده «نیش» کنایه از نیش کژدم (محلی شده عقرب) که به وفور در نواحی گرم و خشک به خصوص نشتیفان یافت میشود و «تیفان» که محلی شده «توفان» یا همان وزش بادهای موسمی است که در تمام ایام سال این منطقه را به لحاظ موقعیت جغرافیایی ممتاز گردانده و ساکنین آن را چندین هزار سالیست به فکر تاسیس آسیاب بادی های معروفش در جهت بهره برداری از این جریانات هوایی نمودهاست.
آسیاب های بادی نشتیفان واقع در استان خراسان رضوی و شهرستان خواف، بازمانده از دوره صفوی است که هنوز پابرجا مانده و قابلیت استفاده دارد. در شرق ایران از خراسان گرفته تا سیستان و بلوچستان آسیاب های بادی بسیار رایج بوده اند که به آن ها آس باد گفته می شود. اصلی ترین منبع انرژی آسبادها، بادهای معروف ۱۲۰ روزه سیستان است که نه فقط در همان ۱۲۰ روز بلکه در تمام مدت سال اثرات آن وجود دارد. البته بادهای دیگری نیز مانند باد نیشابور نیز محرک این آسیاب ها بوده اند.
بادهای ۱۲۰ روزه سیستان در دوره گرم سال و معمولا در بازه اواسط اردیبهشت تا اوایل پاییز و معمولا بیش از ۱۲۰ روز می وزد. منشا بادهای ۱۲۰ روزه که در اصطلاح محلی به باد کوه معروف می باشد، ارتفاعات پربرف کوه بابا در هندوکش می باشد. وجود بادهاش شدید از یک طرف و نبود آب از طرف دیگر باعث رونق آسیاب های بادی در شرق ایران زمین بوده است. در خراسانات بزرگ، آسبادها از خواف تا نهبندان وجود داشته است که اکنون به غیر از نشتیفان، آسبادهای خوانشرف در نهبندان تنها بازمانده های آن هاست. بنای آسباد از ساده ترین مصالح شامل خشت و گل و چوب ساخته شده و ساختمان آن از دو طبقه اصلی تشکیل شده است.
طبقه همکف که سالن اصلی آسباد به حساب می آید، محل قرار گرفتن سنگ بزرگ و مدور آسیاب است و کار اصلی آسیاب غلات در اینجا انجام می شود. از این طبقه به عنوان انبار غلات هم استفاده می شود. پره های آسیاب از چوب ساخته شده است و سبک می باشد تا به راحتی حرکت کرده و بتواند سنگ بزرگ طبقه زیرین را به حرکت در آورد. در آسباد خوانشرف نهبندان برای پره ها از شاخه های نخل استفاده شده است. نکته جالب در معماری آسباد، قرار گرفتن درب ورودی آسباد، پشت به جهت باد است. در نشتیفان ۴۰ آسباد وجود داشته که تعدادی از آن ها بازسازی و مرمت شده است و هم اکنون تلاش هایی برای ثبت جهانی این اثر ارزشمند در حال انجام است.
در کنار آسبادهای نشتیفان، سنگ مزارات نشتیفان دیده می شود که از فرم ها و نمادهای جالبی تشکیل شده است. در قسمتی از این قبرستان، سنگ های ایستاده و بلندی دیده می شود که ارتفاع آن ها با یکدیگر کاملا متفاوت است به طوری که ارتفاع برخی به بیش از چهار متر می رسد. گفته می شود این مزارات مربوط به ۴۴ پیر است که مورد احترام مردم نشتیفان هستند و علاوه بر نشتیفان از روستاهای اطراف مانند روستای سنگان خواف نیز برای زیارت آن می آیند.
مسیر دسترسی به آسبادهای نشتیفان و سنگ مزارات نشتیفان: نشتیفان در حدود ۲۰ کیلومتری شهر خواف قرار گرفته است و آسبادها و سنگ مزارات نیز در مرکز آن کاملا مشخص است.