پل لیلان ملکان در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۳۹۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مــوقعیـت بنا

این پل در یک کیلومتری جنوب شهر لیلان بر روی رودخانه لیلان چای بنا گردیده است. این پل در روزگاران گذشته راه ارتباطی همدان، کردستان و مراغه و تبریز را در برمیگرفته است و اکنون به واسطه جاده جدید الاحداث میاندوآب ملکان ارتباط از این طریق انجام می گیرد و در حال حاضر پل ارتباطی است برای رسیدن به روستاهای فتح الله کندی، محسن آباد (جین قره). و ورود به شهر لیلان از طریق این پل امکان پذیر می باشد. این رودخانه از کوهستانهای شرقی لیلان سرچشمه و به طرف غرب جریان و در نزدیکی شهر میاندوآب به رودخانه زرینه رود می پیوندد و در نهایت به دریاچه ارومیه می ریزد.

پیشینه تاریخی پل لیلان

در جنوب شهر لیلان بر روی رودخانه لیلان چای بنا گردیده و از آثار دوران ایلخانی میباشد. رودخانه لیلان چای دشت حاصلخیز لیلان را آبیاری می کرده و تمدن و فرهنگهای بسیار کهنی از دورانهای پیش از تاریخ در اطراف این رودخانه شکل گرفته است. از جمله این فرهنگها میتوان به تپه چمن و الله قلی و به دوران تاریخی و اسلامی اشاره نمود. از نظر تاریخ گذاری هیچ کتیبه ای موجود نیست.

معماری پل

پل دارای سه دهنه می باشد. اندازه دهنه ها یکسان و جهت پل بصورت شمالی- جنوبی بوده و در قسمت شرقی سد موج شکن موج شکل بصورت مثلثی بوده و در قسمت غربی پل نیز به سه نیم دایره و بصورت پشت بند وجود دارد. مصالح بکار گرفته شده در این پل عبارت از آجر که در قسمتهای طاقها و نیز بالای پل بکار رفته و سنگهای تراش دار که در قسمت پایه ها و موج شکنها و پشت بندها بکار رفته است. ابعاد این سنگها در حدود ۲۰×۳۰ سانتیمتر، ۲۰×۵۰ سانتیمتر و ۶×۲۲×۲۲ سانتیمتر می باشند.
ارتفاع پل از جان پناه پل تا سطح رودخانه ۴۹۰ سانتیمتر و ارتفاع موج شکنها ۱۳۰ سانتیمتر و طول پل ۲۴ متر می باشد. عرض پل ۶۵۰ سانتیمتر و فاصله دهانه ها از هم ۴۴۰ سانتیمتر و ارتفاع طاقها ۳۵۰ سانیتمتر می باشد. پشت بندهای نیم دایره پل ۲۲۰ سانیتمتر و بصورت نیم دایره هستند طاقهای پل بصورت جناغی و در وسط نوک بیزه طاق یک سنگ سفید آهکی بکار رفته است و بطور کلی تا ارتفاع ۱۳ سانتیمتری سنگ از آن به بعد مصالح آجر بکار رفته است. موج شکنها و پشت بندها تا همان ارتفاع ۱۳۰ سانیتمتر می باشد.