گورستان سفید چاه که به “گورستان سپید” نیز شهرت دارد، در شهرستان بهشهر، بخش یانه سر، روستای سفید چاه واقع شده که مربوط به دوره تیموریان است و اولین قبرستان مسلمانان در ایران است .
اسم روستای سفیدچاه را گورستان اسرارآمیزش سرزبان ها انداخته. در منطقه گلوگاه بهشهر، تقریبا کسی نیست که چیزی از داستان های شگفت انگیز گورستان تاریخی این روستا نشنیده باشد. مردم گلوگاه از ۵۰ پارچه آبادی دور و اطراف، مرده هایشان را به دوش می گیرند و الله اکبرگویان به سفیدچاه می آورند تا جایی در گورستان این روستا برایشان دست و پا کنند. آنها معتقدند که خاک سفید این روستا نمی گذارد اجساد مردگانشان بپوسد.
گورستان پرطرفدار سفیدچاه روز به روز بزرگ و بزرگ تر می شود و کم کم خانه ها و زمین ها را پس می زند تا برای مردگان جا باز کند. این گورستان به جز خاک سفیدرنگش، یک تفاوت دیگر هم با دیگر گورستان های ایران دارد؛ در بخش تاریخی گورستان، تقریبا تمام سنگ قبر ها بالای سر مزار متوفیان سر پا ایستاده اند. سنگ قبرهایی که هر کدام تابلوی اعلاناتی هستند برای شناساندن شخصیت فرد متوفی.
سرشناس ترین اهالی گورستان روستای سفیدچاه ۳ نواده امام موسی بن جعفر(ع) هستند؛ ابراهیم(ع)، منصور(ع) و عبدالرحمان(ع) که از ظلم و جور خلفای مستبد فراری شدند و برای همین در این دیار ماندند. از جمله دیدنی های مقبره این ۳ تن، صندوقچه ای چوبی است که اهالی روستا مانند چشم هایشان از آن محافظت می کنند.
سنگ‌قبرهای ایستاده گورستان سفیدچاه از اسم و رسم مردگان گورستان می‌گویند؛ از شغل و کسب و کار آنها و یا حتی خلقیات و روحیه‌شان بر سینه سنگ‌قبرهای ایستاده سفید چاه این اشکال را خواهید دید:
نقوش حیوانی: از کبوتر و روباه گرفته تا خرگوش و شتر را در این گورستان خواهید دید. کبوتر، نماد پیام‌آوری، پیک ناهید و عشق است. روباه، نماد دنیایی است که فریبکار و نیرنگ‌باز است و خرگوش، نشان شخص باهوش و بادرایتی است که فریب دنیا را نمی‌خورد. میان سنگ‌قبرهای سفید چاه حتی شتر هم دیده می‌شود. شتری که لابد حکایت از کاروانی دارد و لابد متوفی، در مسیر عبور از این روستا دار فانی را وداع گفته است.
نقوش گیاهی: سرو بدون شک پرجمعیت‌ترین گیاه این گورستان است. سرو برای ما ایرانی‌ها نماد جاودانگی و فناناپذیری بوده است. گل نیلوفر نشانه پاکی و تولد مجدد بوده و گل انار نماد پاکی و بی‌آلایشی.
ابزارهای کاربردی: اسباب و اثاثه نقش شده روی سنگ‌قبرها در بیشتر موارد شغل و کسب و کار شخص متوفی را بر ملا می‌کند. شمشیر، کمان، تفنگ و باروت‌دان، نشانه اشخاص شجاع و جنگاور است. بر سنگ‌قبر بافند‌گان، قیچی، ماسوره و ابزار بافندگی به چشم می‌خورد و از ابزار نجاران نقش تبر، اره و مته بر سنگ قبرشان گذاشته شده‌است.
نقوش نمادین: خورشید نشانه حق‌پرستی و گرایش به بلند‌پروازی است و آینه، نماد خودشناسی و معرفت. بر سنگ قبر بانوان، شانه دو طرفه و بر سنگ قبر آقایان شانه یک طرفه حک شده. نقوش نمادین، بیشتر در میان سنگ‌تراشان متاخرتر که ظاهرا کم‌حوصله‌تر از حجاران صفوی بودند، رایج بود. سنگ‌تراشان در قرن ۱۳ و ۱۴ ساده‌پسندتر و کم‌سواد بودند و اگر به دقت میان سنگ‌قبرهای زخمی شده به قلم این سنگ‌تراشان بگردید، حتی می‌توانید از آنها غلط‌های املایی بگیرید.
نقوش تاریخی: امکان اینکه در میان آن‌همه سنگ‌قبر یک سنگ تیموری یا صفوی پیدا کنید کم است. باید بین سنگ‌های زرد رنگ ضخیم بگردید تا بلکه با یکی از آن شاهکارهای هنر سنگ‌تراشی روبه‌رو شوید. این سنگ‌ها عموما مانند محراب‌هایی هستند که با خطوط ظریف و اسلیمی‌های پر پیچ‌و‌تاب پر شده‌اند. خطوط خوشِ حک شده بر این سنگ‌ها به‌جز نام متوفی و سال درگذشت وی، شامل صلوات کبیر، احادیث، آیات و روایات می‌شوند.
