خروج گاز از درز و شکاف های ساختار سطحی میدان نفتی ماماتین در جوار روستای گنبد لران شهرستان رامهرمز یک اثر ژئوتوریسمی جذاب، دیدنی و تماشایی خلق کرده است که دل هر بیننده ای را به وجد می آورد و چشمانش را خیره می کند. در این محل گازهای هیدرکربوری از پیچ و خم لایه های چین خورده زمین گذر می کنند، خود را به سطح زمین می رسانند، شعله ور می شوند، به هر سویی زبانه می کشند و خرمنی از شعله های رنگین آتش داغ فروزان و خروشان را به نمایش در می آورند.

چشمه های گازی گنبد لران این نگین سرخ فام انگشتری سبز دشت و دمن منطقه ماماتین یکی از جاذبه های گردشگری زمین شناسی کم نظیر مناطق نفت خیز جنوب ایران (ایالت زمین شناسی زاگرس) به حساب می آید که در این مقاله به معرفی آن پرداخته می شود.

میدان نفتی ماماتین اولین منطقه خوزستان است که بعلت تراوشات متعدد سطحی مورد توجه کاوشگران اولیه نفت واقع شده است. این میدان در ۱۰ کیلومتری شمال خاوری شهرستان رامهرمز و ۱۰۰کیلومتری شمال خاوری اهواز در بین و در امتداد محوری میدان های نفتی هفتکل و پارسی قرار دارد (مطیعی، ۱۳۷۴). به دلیل وجود همین چشمه های نفتی، ژرژبرنارد رینولدز (نماینده دارسی و فرمانده عملیات حفاری درایران) پس از ناکامی در غرب ایران (منطقه چیا سرخ) متوجه مناطق جنوب غربی ایران شد و در ماه سپتامبر ۱۹۰۷میلادی دو حلقه چاه در منطقه ماماتین حفر نمود (یعقوبی نژاد، ۱۳۷۳).

• سابقه تاریخی

آتش های جاودان محل نشت گازهای طبیعی هستند که به طریقی آتش گرفته اند و مدتها سوخته اند و در حال حاضر آثار و بقایای سوختگی در سنگهای مجاور محل نشت دیده می شود. در کیش ایرانیان باستان اینگونه آتش ها مقدس بوده و آن را به زبان پهلوی اخورایشنیک می نامیده اند.

به زبان زرتشتی زوهیات به معنی آتش جاویدان جهنم خوانده شده است که محل نشت گاز به سطح زمین و به عبارتی قبلا آتش جاودان بوده است چشمه های گازی گنبد لران نیز یکی از این آتش های جاودان می باشد که از گذشته دور تاکنون، درحال سوختن می باشد. این اثر دائمی و همیشگی از یک سو به دلیل شعله های مشتعل و ازسوی دیگر به دلیل آنکه آثار و شواهد هیدروکربوری در سطح زمین را نشان می دهد، یک اثر ژئوتوریسمی ارزشمند و گرانبها در ایالت زمین شناسی و زمین ساختی زاگرس به حساب می آید که نه تنها برای زمین شناسان بلکه برای همه علاقمندان به طبیعت جذاب و دیدنی می باشد. در زیر، این جاذبه زمین شناسی که از دیدگاه تازه ژئو توریسمی (گردشگری زمین شناسی) دارای اهمیت ویژه ای می باشد، معرفی می گردد.

در این محل شعله های رنگین آتش سوزان و فروزان همچون سیلی خروشان از دامنه هاى تپه هاى مارنى بیرون مى زند. چندین تپه که در آغوش هم خفته اند در آتشی سرخ و سوزان می سوزند. رنگ ویژه تپه ها، آنها را از مناظر اطراف مجزا کرده , اطراف هاله آتش، سوخته و دود زده است. سازندهاى تشکیل دهنده تپه ها (سازند تبخیرى گچساران و سازند مارنى میشان) در اطراف هاله سوخته و پخته شده اند به طورى که پاى فرد به راحتى در آن فرو مى رود. از کمرکش تپه ها تا اوج آنها زمین گرم و داغ بوده و در بخش هاى خاموش شده (گچ ترش غیر فعال) آثار و شواهد بلورهاى گوگرد به چشم مى خورد. تغییر و تبدیل تدریجى فرایند گچ ترش فعال به گچ ترش غیر فعال به طور کامل مشخص مى باشد.

• موقعیت جغرافیایی

چشمه های گازی گنبد لران در شرق شهرستان رامهرمز در فاصله تقریبی ۶ کیلومتری جنوب شرق ماماتین در کنار جاده آسفالته رامهرمز–روستای ابوالفارس، به مختصات جغرافیایی”۴۸،o۴۹ طول شرقی و “۱۶،o۳۱ عرض شمالی واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دریا بر اساس دستگاه GPS، ۴۴۱ متر می باشد.

منبع: وبسایت سیری در ایران