استان  آذربایجان شرقی یکی از کانون های صنایع دستی ایران محسوب می شود . در این استان انواع فرش ، قالیچه ، جاجیم ، خورجین ، گلیم ، شال ، گلیمچه ، ظروف سفالی و سرامیک ، اقسام سبد حصیری ، پارچه های پشمی و ابریشمی ، سوزن دوزی ، نقره سازی ، قلاب بافی ، حوله و پتوبافی ، کفاشی و کفش دوزی و … موارد عمده صنایع دستی را تشکیل می دهند.

صنایع دستی برجسته مرکز استان ، تبریز ، شامل قالی بافی ، گلیم بافی ، هنرهای چوبی ، دستبافت های سنتی ، چاپ های سنتی ، شیشه گری ، سفال گری ، فلزکاری ، رودوزی ها ( سوزن دوزی ، پته دوزی، شکمه دوزی و گلابتون دوزی ) ، مینیاتور و تذهیب است . در ادامه به معرفی برخی از انواع هنرهای دستی رایج در تبریز می پردازیم .

قالی بافی

تبریز از قرن سوم هجری تا به امروز از مراکز عمده تولید و صادرات قالی در ایران محسوب می شود . در ابتدا طرح های قالی بافی بر مبنای مینیاتور های نسخ خطی و در سیر تکامل آن ، با نقوش جدید تری همچون سجاده ای ، گل و بوته ، ترنج و لچک ، حیوانات و نقش گل شاه عباسی متداول گردید . همچنین تنوع رنگ ها و استفاده از ابریشم ، ظرافت و زیبایی و کیفیت قالی ها را بالا برد .

پارچه بافی

بافتن پارچه با دست ، خصوصاً پارچه های ابریشمی و زری از قدیم در ایران و همچنین آذربایجان شرقی معمول و متداول بوده است. چنانکه در دوره صفویه که به عصر طلایی و درخشان بافندگی شهرت دارد ، پارچه هایی از حریر ساده ، ابریشم زربافت و مخمل ابریشمی بافته شده ، که نمونه هایی از آنها در موزه های ایران موجود است.

گلیم بافی

گِلیم یکی از انواع صنایع دستی زیراندازی و پوششی است که از ابریشم ، موی بز ، پشم گوسفند و … بافته می‌شود . گلیم به شکل سنتی‌اش ، معمولاً برای پوشاندن زمین ، دیوار و یا رواندازی برای حیوانات باربر استفاده می‌شود ولی امروزه به عنوان یک پوشش مدرن برای خانه‌های شهری نیز خریداری می‌شود.

سفالگری و سرامیک سازی

محصولات سرامیک استان در چند کارگاه در شهر تبریز تولید می شود . استادکاران سرامیک زنوز از نوع خاک مرغوب ( کائولن یا خاک چینی ) استفاده می کنند. علاوه بر کارگاه های سرامیک سازی ، در شبستر هم صنعت سفالگری دارای سابقه ای بس طولانی است و تولیدات سفال آن در سراسر آذربایجان توزیع می شود .

سوزن دوزی

در سال های اخیر با تلاش سازمان صنایع دستی صنعت سوزن دوزی دوباره رونق یافته است . امروزه مواد اولیه هنر سوزن دوزی ابریشم مصنوعی و در گذشته ابریشم طبیعی بوده است .

سبد بافی

در شهر تبریز ، بافت سبد برای حمل نان و میوه رواج دارد . برای بافتن سبد از تـَرکـِه ( چوب انعطاف پذیر درخت ) درختان قره آغاج ، سنجد ، به ، آلبالو و بید استفاده می شود . در شهرها و روستاهای اطراف تبریز در مراغه و روستاهای اطراف آن نیز از چوب موسون و ساقه گندم برای ساخت سبد استفاده می شود.