موزه قاجار در دل محله قدیمی ششگلان تبریز و در همسایگی مقبره‌الشعرا، مدفن شاعران و عارفان آذربایجان، جای گرفته است. این بنا در حدود سال ۱۲۷۰ هجری شمسی به دستور امیر نظام گروسی، والی وقت آذربایجان، بنا نهاده شده است. بدین سبب این بنا با نام خانه امیرنظام گروسی شناخته می‌شود. این بنای باشکوه تاریخی متعلق به دوران قاجار، در دوره‌های مختلف کاربری‌های مختلفی از جمله: مرکز فرمانداری و اداره دارایی و فرهنگ، داشته است.
این بنا در سال ۱۳۷۰ توسط سازمان میراث فرهنگی تملک شده است و پس از مرمت و بازسازی بطور رسمی از سال ۱۳۸۵ به عنوان موزه قاجار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بعد از به قدرت رسیدن سلسله قاجار، عباس میرزا بعنوان ولیعهد انتخاب شد و در شهر تبریز ساکن شد. از آن زمان تبریز با عنوان شهر ولیعهدنشین شناخته می‌شد. در واقع شهر تبریز محلی برای امتحان شاهزادگان بوده است، بدین شکل که در صورت موفقیت در حکمرانی به تبریز، پس از درگذشت شاه، به تهران فراخوانده می‌شدند. به همین جهت اهمیت تبریز در دوران قاجار بسیار زیاد بوده است.
خانه امیرنظام گروسی با زیربنای ۱۵۰۰ متر و در ۲ طبقه ساخته شده است. خانه دارای یک حیاط اندرونی و یک حیاط بیرونی است. حوض‌های موجود در حیاط بیرونی باعث زیبایی دوچندان این بنا شده است. همچنین باغچه‌های این خانه در اردیبهشت‌ماه میزبان لاله‌های چشم نواز تبریز می‌شوند. ایوان بنا دارای ۱۶ ستون با سرستون‌های بی‌نظیر جلوه خارق‌العاده‌ای به نمای بیرونی داده است. پنجره‌های طبقه بالا بصورت مشبک با اُرُسی‌های رنگی تزئین شده‌اند. گچبری‌های نمای شمالی و جنوبی از دیگر ویژگی‌های این خانه هستند. همچنین گچبری‌های تالارهای داخلی و طنبی‌های زیبا نیز باعث شکوه داخل خانه شده است. در زیرزمین خانه نیز می‌توان بودن در یک حوضخانه خانه قاجاری را تجربه کرد.
علاوه بر معماری باشکوه این بنا گالری‌های موجود در این خانه انسان را به یک سفر تاریخی به دوره قاجار می‌برند و در مورد آن دوره اطلاعات سودمندی در اختیار می‌گذارند.
موزه شامل ۱۱ تالار مختلف است که در هر طبقه اشیا و اقلام متفاوتی نگهداری می‌شوند.
طبقه‌ی اول این بنا شامل تالارهای سکه، بافته، چینی، آبگینه، فلزات، موسیقی و خاتم می‌باشد و در طبقه زیرزمین تالارهای سنگ، اسلحه، رجال و فرامین و معماری و شهرسازی موجود می‌باشند.
