طبس که از آن به عنوان بزرگترین شهرستان خاورمیانه یاد می شود، فرزندی از فرزندان امامت را همچون نگینی در بر گرفته و به میعادگاهی در مسیر بهشت عاشقان، مشهد مقدس تبدیل شده است.
شهرستان طبس با بیش از ۵۷ هزار کیلومتر مربع وسعت، بزرگترین شهرستان استان یزد، کشور و حتی خاورمیانه است. این شهرستان ۶۷ هزار نفری دارای سه بخش مرکزی، دیهوک و دستگردان و سه شهر طبس، دیهوک و عشق آباد و هشت دهستان به نام های پیرحاجات، گلشن، منتظریه، نخلستان، دیهوک، کویر، دستگردان و کوه یخاب است. طبس نیز همچون سایر شهرستان های استان یزد دارای جاذبه هایی بسیار دیدنی است و به نوعی یکی از قطب های گردشگری مذهبی کشور به شمار می رود.
حسین بن موسی الکاظم (ع) از جمله امامزادگانی است که مورخان آن را از فرزندان بلافصل امام کاظم (ع) دانسته اند. با توجه به برخی از اسناد، زمان بنای اولیه مزار این امامزاده در قرن پنجم هجری بوده است. مقبره امامزاده حسین بن موسی الکاظم در طبس از قدیم مورد توجه و استقبال مردم بوده اما متاسفانه در زلزله ویرانگر طبس در سال ۱۳۵۷ این بنا به کلی ویران شد.
پس از آن، آستان قدس رضوی با مساعدت کامل، اقدام به بازسازی آن بقعه مبارکه و رواق های اطراف آن کرد و به سبکی بسیار عالی بنای کاملا مطلوب و در خور شان این امامزاده لازم التعظیم و برای رفاه حال زائران با به کار گیری طرح جامع احداث کرده است.
این امامزاده اکنون فضایی بسیار وسیع و بسیار زیبا دارد و اغلب مسافرانی که از جنوب شرق، جنوب و مرکز کشور قصد سفر به مشهد مقدس را دارند، حتما شبی را در جوار برادر امام رضا (ع) به صبح خواهند رساند. فضای این امامزاده با درختان نخل به زیبای تزئین شده و حوض ها و فواره ها فضایی بسیار زیبا ایجاد کرده است.
زائرسراهای این امامزاده نیز با تلفیق معماری سنتی و مدرن، فضایی دلپذیر برای زائران این آستان مقدس فراهم کرده است.
باغ گلشن طبس؛ رویایی در دل کویر
باغ گلشن یکی از باغ های نادر ایرانی است که آب جاری دائمی در آن جریان دارد. در این باغ گونه های مختلف گیاهان سازگار با اقلیم های متفاوت آب و هوایی وجود دارد. باغ گلشن طبس به وسیله امیرحسین خان، سومین حاکم طبس، از سلسله خوانینی که به فرمان نادرشاه به حکومت طبس منصوب شد، ساخته شده است.
ساختمان سردر باغ گلشن در زلزله ویرانگر شهریور ۵۷ طبس به کلی از بین رفت اما هم اکنون در همان محل، ساختمانی با همان طرح و نقشه بنا شده است.
باغ گلشن که از جمله باغ های طبقاتی به شمار می رود، حوضی بزرگ را در میان خود گرفته است که معمولان پلیکان هایی در آن شنا می کنند. انواع درختان نخل تزئینی، کاج، نارنج، پرتقال، انگور و انواع گل های زینتی، این باغ را به یکی از بی نظیرترین و رویایی ترین باغ های کشور تبدیل کرده است. این باغ نیز هر سال به ویژه در ایام نوروز پذیرای جمعیت قابل توجهی از مهمانان نوروزی به ویژه مسافران عبوری است.
سد کریت؛ سدی از دوره های تاریخی متعدد
سد کریت از جمله سدهای تاریخی کشور به شمار می رود که با توجه به تنوع مصالح به کار رفته و ساختار کلی این سد، می توان استنباط کرد که بند کریت متعلق به چند دوره زمانی مختلف است. ارتقاع قسمت بیرونی بند از کف رودخانه ۵۲ متر و عمق حوضچه آبگیر ۲۰ متر و ارتقاع آن در قسمت تاج ۵۲ متر است. این سد در چهار مرحله احداث شده و ضخامت تاج آن تنها ۲٫۱ متر است.
سد کریت فاقد سرریز بوده و برآورد می شود که بیش از هزار روگذری سیلاب را تجربه کرده است.
حدود ۱۵۰ سال قبل، چهار متر به ارتقاع بند افزوده شد و یکی از ویژگی های منحصر به فرد بندهای قدیم که هنر سدسازی ایرانیان را آشکار می کند، قوسی بودن بند است. بندهای قوسی مقاومت بیشتری در مقابل فشارهای ناگهانی، زلزله و حوادث طبیعی دارد. بند کریت در فاصله شش کیلومتری شهر طبس و ۴۸ کیلومتری شرق روستای کریت قرار گرفته است.
قلعه اسماعیلیان
در زمان سلجوقیان، اسماعیلیان بر طبس استیلا یافتند و قلاع محکمی در کوه های آن ساختند. قلعه اسماعیلیان طبس که یکی از قلعه های معروف این فرقه است، بر فراز کوهی ایجاد شده که در مجاورت آن روستای خراوان پایین قرار دارد. از فراز قلعه به هر طرف که چشم دوخته می شود، کوهستان است و افق بازی وجود ندارد و تنها می توان روستاهای خراوان بالا و پایین را مشاهده کرد. در درون قلعه چهار آب انبار وجود دارد که سالمترین آنها در بالاترین سطح کوه قرار دارد و تنها پوشش گنبدی آن در وسط از بین رفته است.
پیرحاجات
مزار پیر ابونصر ایراوه ای که نزد مردم طبس به پیرحاجات معروف است، در فاصله ۱۱۰ کیلومتری شمال طبس و چسبیده به صخره در دامنه کوهستانی بنا شده است. پیرحاجات یکی از روستاهای زیارتی و سیاحتی طبس است که به دلیل وجود مزار پیرحاجات و تاریخی بودن و ییلاقی بودن روستا از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
کاروانسرای خان
در مسیر جاده قدیم طبس به یزد، پس از عبور از کاروانسرای کلمرد و به فاصله ۳۰ کیلومتری آن، روستای رباط خان قرار دارد. در میان این روستا، کاروانسرای زیبای خان قرار دارد که دارای معماری زیبا و قابل توجهی است. بنای این کاروان چهارگوش است و هر ضلع آن ۵۲ متر طول دارد. یکی از ویژگی های معماری این کاروانسرا، کالبد فضایی مجموعه بادگیر و گنبد شاه نشین آن است و وجود دو طاق در دو گوشه محل اتصال این حجم به بنا، بر زیبایی و استحکام آن افزود است.
فضای زیر بادگیر و شاه نشین یا فضای زیر گنبد نیز از زیبایی خای برخوردار است به خصوص که در آجرکاری های نماهای داخلی آنها از گل چین هایی استفاده شده که بر زیبایی کار افزوده است.
آب گرم مرتضی علی
آب گرم مرتضی علی نیز با ویژگی های خاص خود یکی از مهمترین جاذبه های طبیعی شهرستان طبس است. مبدا آبی که اغلب مزارع و باغات طبس را مشروب می کند و از طریق نهر آبی به طبس منتقل می شود از این ناحیه منشا می گیرد و بعد از طی مسافت پنج کیلومتر، در محلی به نام چشمه جعفری از راه باریکی به داخل دره می رود. برای رسیدن به چشمه آب گرم باید در جهت خلاف آب مسیر را طی کرد و پس از حدود ۴۵ دقیقه پیاده روی از روستای نیاز، جنس دره فرق کرده و صخره ای می شود که اینجا ابتدای منطقه است.در این منطقه چشمه های متعدد آب و به خصوص چند چشمه آب گرم قرار دارد.
بزرگترین این چشمه ها از درون حفره ای سرچشمه می گیرد که به حمام مرتضی علی معروف است. در امتداد این مسیر و در فاصله ۱۰۰ تا ۱۵۰ متری اثر تاریخی طاق شاه عباسی قرار دارد. این چشمه ویژگی خاصی دارد و آن برخورداری از آب گرم و سرد به طور همزمان است که دیدن آن خالی از لطف نیست. ارگ حکومتی، کاروانسرای کلمرد، طاق شاه عباسی و ده ها جاذبه تاریخی و طبیعی دیگر نیز در طبس وجود دارد که به طور بازدید از آنها جذابیت های خاص خود را دارد. طبس با برخورداری از اقلیمی متنوع تقریبا همه نوع آب و هوا را تجربه کرده و این امر حتی در تنوع محصولات آن نیز به چشم می خورد.
در برخی روستاهای طبس نخلستان های عظیمی وجود دارد که در زیر درختان نخل، شالیزارهای برنج منظره ای بی نظیر را خلق کرده است. در خیابان های طبس نیز تنوع درختان بسیار به چشم می خورد به نحوی که از یک سو درختان نخل از سوی دیگر نارنج و پرتقال و زیتون خودنمایی می کنند. این تفاوت های اقلیمی طبس را به شهرستانی بی نظیر و دیدنی تبدیل کرده که اکنون آماده و مهیای پذیرایی از مهمانانی در فصل بهار است.
