زواره این دیار کهن کویری یادگار ارزشهای ماندگار فرهنگی و هنری و سرزمین مردان نامی با وسعت ۲۷/۵۹۷۲ کیلومتر مربع از بخشهای مستقل اصفهان است. زواره از آبادیهای کهن ایران است و نام آن از نام برادر رستم گرفته شده‌است.
زَوارِه شهری کوچک در حاشیهٔ جنوبی دشت کویر ایران است بخش زواره از طرف شمال به شهرستان گرمسار از سمت جنوب به شهر اردستان از طرف شرق به انارک و از طرف غرب به شهر مهاباد از توابع بخش مرکزی اردستان محدود می شود.
در این شهر کهن بناهای تاریخی زیادی وجود دارد که ساختاری گلی و دارای معماری ایرانی اصیل بوده که امروزه در حال تخریب این آثار هستند.
در مرکز شهر زواره دورنمای گنبد کاشیکاری شده بارگاه امامزاده یحیی (ع) فرزند امام موسی بن جعفر(ع) نظرها را به خود جلب می کند. در جوار مرقد مطهر این امامزاده جلوه های هنر معماری چون بازار ، حسینه های سرپوشیده و سرباز بزرگ ، مدرسه علمیه، آب انبار ، مسجد کرسی، حمام و با اندک قدمی فراتر از آن بازارچه، مسجد جامع، حسینیه‌های سرباز و سرپوشیده کوچک ، بنای تاریخی هشت بهشت و بقعه پیر عارف سید بهاءالدین حیدر، خانه های چهار صفه‌ای ، و مسجد بن کویه و مناره تاریخ قلعه ها، یخچال ، برج و باروهای به یادگار مانده از دوران گذشته به چشم می خورد. مسجد زواره اولین مسجد چهار ایوانی در معماری اسلامی جهان است که در زمان سلجوقیان ساخته شده است.
بازار سنتی زواره
بازار زواره این بنای دیرپا از زیبایی ویژه ای برخوردار است و در گذشته دو کاروانسرا را در دو جانب خود داشته که یکی از آنها به صورت مخروبه درآمده و دیگری جای خود را به خیابان جدیدی به نام خیابان امامزاده یحیی (ع) سپرده و ادامه خیابان امام خمینی (ره) شده است.
بازار زواره با سقفی رومی و چشمه ای شکل گرفته و نور خورشید ازروزنه‌های مجمعه مانند بر روی سقف به داخل بازار می تابد. سطح بازار مفروش از سنگ است و تعدادی حجره در این بازار مشاهده می شود که دربهای آن بسته و در سکوت به خاموشی گراییده و بازار از رونق افتاده اما دو کارگاه سنتی یک آهنگری و دیگری رنگرزی در آن فعال است.
قلعه سنگ بست زواره
قلعه سنگ بست یکی از آثار تاریخی شهر زواره است که در قرن پنجم هجری توسط ابوعلی دهدار زواره ای از مقربان حسن صباح ساخته شده است. عناصر ساختاری این بنا خاک، گل و خشت خام است و درقسمت زیربنای آن سنگ به کار رفته است این قلعه به صورت مکعبی است که در زوایای آن برجهایی استوانه ای شکل به چشم می خورد و بر فرازاین برجها جایگاه دیده بانها بوده که دور تا دور حصار شهر را تحت مراقبت وکنترل داشته اند.
فضای درون قلعه دو طبقه به صورت چهار صفه ای است که قسمتهایی از طبقات آن فرو ریخته است گفته می شود در قرن هفتم هجری هجوم مغولها به زواره به بهانه تخریب همین قلعه بوده است و اکنون این بنا به علت عدم توجه مسئولان می رود تا به صورت مخروبه ای درآید امید است با مرمت و بازسازی قلعه سنگ بست از نابودی این اثر تاریخی جلوگیری شود.
بلندترین گنبد
تلک آباد ازبزرگترین روستاهای سرسبز و مصفای حاشیه کویر مرکزی است که در ۳ کیلومتری غرب زواره قرار دارد. این روستا مرکز دهستان ریگستان در بخش زواره بوده و مسیر کاشان به خور و بیابانک و طبس از کنار آن می گذرد.
در این روستا دورنمای گنبدی بزرگ از کیلومترها مسافت نظر رهگذران را به خود جلب می کند که در فضای سرسبز و خرم قرار دارد.
آب انبارهای زواره
از دیگر جاذبه های تاریخی زواره آب انبارهایی است که در چندین نقطه شهر در درون زمین جای دارند و در گذشته چون سقاهایی بوده اند که مردم را حیات می‌بخشیده‌اند ولی امروزه مخزن این آب انبارها نه تنها از نعمت آب محرومند بلکه از رسیدن هوا نیز به درون آنها ممانعت شده و به فراموشی سپرده شده اند.
کاخ تاریخی سرهنگ آباد
کاخ زیبای سرهنگ آباد از جلوه های هنر معماری مربوط به عهد قاجاریه است که در روستای سرهنگ آباد از توابع بخش زواره ساخته شده است و اینک بر اثر بی توجهی در حال فرو ریزی است.
