پته دوزی یکی از زیباترین رودوزی های سنتی به شمار می آید که ذوق هنری زنان و دختران کرمانی را به نمایش می گذارد.

پته دوزی در تاریخ گذشته فرهنگی کرمان ریشه عمیقی دارد. پارچه پته دوزی دارای ظرافت و زیبائی خاصی است که از سوزن دوزی های ظریف پوشیده شده است و تنها در کنار طرح های دوخته شده فضای بسیار کمی از زمینه به صورت ساده باقی می ماند و گاهی هم تمام زمینه سوزن دوزی شده و گوئی زمینه ای در کار نیست.

هنرمندان پته دوز باکمک سوزن نقوشی ذهنی را که ملهم از پندارها و بینش های شخصی شان است، به وسیله بخیه‌های نخی رنگین بر زمینه ی‌پارچه پشمی ضخیمی(عریض) می نشانند. طرح های پته را نمادی از هزاران درد و رنج و گاه شادی و شعفی دانسته‌اند که در ذهن زنان و دختران کرمانی منقوش بوده است.

محصولات پته:

عمده محصولات پته دوزی که به شکل دوخته شده می توان تهیه کرد به شرح زیر می باشد: جلد قرآن، جانماز، انواع تابلوهای تزئینی، رومیزی (کوچک و میز ناهارخوری و عسلی)، روتختی، متکا، روپشتی، کوسن، پرده، زیرلیوانی، زیر بشقابی، جای دستمال کاغذی و… .

آموزش پته دوزی :

به طور متوسط برای دوخت هر متر پته به حدود ۴۰۰۳۳۷۵ گرم نخ احتیاج دارد. دوخت خط های کشیده شده در شال را تماما خط دوزی می کنند که همان ساقه دوزی است برای پارچه های قرمز خط دوزی مشکی بوده و پارچه سفید خط دوزی زرد است. پارچه مشکی و سبز خط های آن به رنگ زرد دوخته می شود. بعد از اینکه خط دوزی تمام شد، خطوط اصلی نقش که ساقه دوزی شد، داخل آن با شیوه خاصی از سوزن دوزی پر می شود که اصطلاحا تیک چهارگوش می گویند. این دوخت معمولا بین خطوط موازی حاشیه باریکی وجود دارد که از دوخت تیک چهارگوش پر می شود. هر چه تیک ها ریزتر و به هم نزدیک تر باشند، در اصطلاح مثل منجوق باشند، ارزش پته بیشتر است.

در شال سفید از تیک چهارگوش به رنگ آبی، مشکی، سبز، زرد، قرمز، در شال قرمز از تیک به رنگ زرد سبز یا آبی استفاده می شود و در شال سبز از تیک سفید یا زرد استفاده می شود و در شال سرمه ای تیک سفید یا سبز پسته ای می دوزند می توان برای اینکه پارچه زمینه پر شود اطراف آن را با نخ قرمز یا مشکی با شلالهایی که روی آن را بایست محکم می کنند پر می شود.

بعد از دوخت خط دوز و تیک چهارگوش نوبت به دوخت متن یقه می شود که با تیک دراز دوخته می شود. این دوخت به رنگ لاکی است و هم زمینه پر می شود و هم جهت شکل با فاصله نزدیک به هم دوخته می شود. برای دوخت روش سنتی تیک ها به صورت نامنظم زده می شود یعنی در جهت های مختلف بالا و پائین. در این مرحله فواصل خالی بین تیک های دراز را با رنگ های سبز تیره یا سرمه ای بخیه های بلند زده و روی آن ها را بست می زنیم به طوریکه متن کاملا از دوخت پر شود. بعد از اینکه دوخت پته تمام شد، نوبت برگ دوزی آن می شود که معمولا اطراف یقه ها یا ترنج ها یا اطراف حاشیه ها را که بنا به سلیقه افراد بیشتر از سه الی چهار نوع برگ استفاده می کنند که به صورت بخیه های کوتاه و بلند با بخیه های مورب زیگزاگ سروی، شویدی و … می باشد .

رنگ برگ در پته:

پته سفید: مشکی، لاکی، سبز ، آبی.

پته قرمز: سفی، زرد، آبی، سبز.

پته سبز: سفید، آبی، زرد، مشکی، لاکی.

پته سورمه ای: سفی، زرد، آبی، سبز

پته را بعد از دوخت با آب سرد و پودر لباسشویی حل شده در آب مدت کوتاهی خیس کرده و بعد کمی چنگ می زنیم چندین بار آب می کشیم تا کاملا آب زلال شود سپس می گذاریم آب آن برود بعد خشک می کنیم و با اتو بخار آن را اتو می کنیم.

البته باید چند نکته را یادآوری کنیم که پته آسیب نبیند. پته خیس شده را نباید هرگز روی بند لباسی پهن کنیم چون باعث کش آوردن آن می شود. برای جلوگیری از آسیب دیدگی پته ها و مصون ماندن آن از حشرات موذی پته ها را باید رد جای خنک نگهداری کرد، به طوریکه هوا در آنجا جریان داشته باشد درون چمدان جای مناسبی برای آن نیست پته را باید درون یک پارچه نخی همراه با صابون عطری نگهداری کنید.