واژه جشن فارسی گرفته شده از «یسن» (Yasna) اوستایی، به معنای ستایش و پرستش است. جشن با سکون حرف دوم در ایران به معنای عید است که زرتشتیان نیز به همین مفهوم و معنی آن را به کار می برند. هدف از برگزاری این همه جشن ها و گردهمایی ها نزدیکی افراد جامعه و انس گرفتن آنان و تمرکز نیرو و اتحاد بوده است.

نزد ایرانیان باستان پس از آتش دومین عنصر مقدس آب بود که درباره ی احترام به آن و ضرورت پاکیزه نگه داشتن این عنصر زندگی بخش تأکیدهای فراوان شده است. براساس همین اهمیت هشتمین ماه سال و دهمین روز ماه به پاس احترام به این عنصر و ایزد موکل بر آن نام گذاری شده است. آبانگان جشنی بوده است که ظاهرا به صورت همگانی و با حضور در کنار آب ها و پرداختن به جشن و شادی در کنار آب های طبیعت این روز را گرامی می داشتند. برخی گاه شمارها تاریخ این جشن را ۴ آبان ذکر کرده اند.

آبان (نام دیگر اِردوی سورَ اَنَهیتَه/اَناهیتا) ایزدبانوی آب های روی زمین و نگاهبان پاکی و بی آلایشی در جهان هستی است. اناهیتا در استوره های ایرانی، یکی از تابناک ترین چهره ها و یکی از کاآمدترین نقش ورزان است و در اوستا، سرود بلند و زیبایی به نام آبان یشت با خیال نقش های دلپذیر، ویژه نیایش و ستایش اوست:

… اوست بَرومندی که در همه جا بلند آوازه است.

اوست که در بسیار فرّه مندی، همچندِ همه آب های روی زمین است.

اوست زورمندی که از کوهِ هُکَر به دریای فراخ کرت ریزد. من-اهورامزدا- او را به نیروی خویش، هستی بخشیدم تا خانه و روستا و شهر و کشور را بپرورم و پشتیبان و پناه بخش و نگاهبان باشم…

در اسطوره های ایرانی گفته می شود که در این روز «زَو» پادشاه ایران بر افراسیاب پیروزی یافته و او را از سرزمین خویش راند و نیز در این روز پس از پنج یا هفت سال خشکی، باران آمده است.

لازم به ذکر است روز دهم آبان در تقویم زرتشتی به نام «آبان» است و اکنون در گاهشماری جدید این روز، ۶ روز به عقب آمده و ۴ آبان شده است. دلیل این تفاوت این است که در گاهشماری قدیم، همه ماه های سال ۳۰ روز بودند و حالا که شش ماه نخست سال ۳۱ روزه است، این روزها تغییر می کنند.