Gok Mescid, İslam’ın Turkuvazı

Tebriz’in tarihi eserlerinden biri olan Mescid-i Kabud ve ya Gok Mescid. Şehrin belki de en önemli sembollarin dan biri karakoyunlular döneminde inşa edilmiş, Bu cami, karakoyunlularin yöneticileri olan Jihanşah zamanında başlayan Timur dönemine aittir ve 1466 yılında inşaatı tamamlanmıştır.

Jihanşah, 1436 yılından beri saltanatına başlamış ve 1468 yılında Ozon Hassan tarafından Aq Quiunlu kabilesinden öldürüldü ve cok mescidi’nin inşaatı Jahanshah zaferleri için bir anıt olarak dikildi.

Bu cami geçmişte Mozafirya konağı olarak tanınmıştır. ve bu isim Jihanşah’in birçok zaferi ve fethinden kaynaklanıyordu. Caminin içinde ve dışındaki çiniler güzelliğini hala korumakta ve bu camiye “İslam’ın Turkuvazı” adının verilmesini haklı çıkartmaktadır. Bir başka isim ise, Azure ve Mavi çinilerinden dolayı, Gok Mesciddir. Bu caminin bir başka adı da Jihanşah camisi’dır, çünkü Abul Muzaffar Jihanşah zamanında inşa edilmiştir.

Bu yapı, çeşitli faktörler nedeniyle geçmiş yüzyıllarda telafisi mümkün olmayan hasarlar yaşamıştır. Bu faktörlerden biri, Tebriz’in, güç ve ticaretin merkezinden çekilmesi, camilerin unutulduğu ve hükümetin merkezi Qazvin’e ve daha sonra İsfahan’a nakledilmesi ve esnaflar da İsfahan’a taşınmak zorunda kalmalarıdır. Bir diğer önemli faktör ise, 1780 yilinda geçirdiği şiddetli depremi’dir, Gok Mescid bu depremden sonra harabe haline gelmiş ve camiden ana giriş ve çeşitli bodrum katları dışında başka hiçbir şey kalmamıştır

Bu cami, Azeri tarzında inşa edilen İran’ın en ünlü camilerinden biridir. Çoğu caminin aksine bu bina, merkezi bir avluya sahip değildir. Caminin mihrabi tahrib olduktan sonra, bu alan kapi olarak içeriye geçişi sağlıyor.

Tebriz’in soğuk havası nedeniyle, bu cami İran’daki çatılı camilerden biridir. Girişin sundurması, çevredeki duvarların önünde bulunan Mogul ve Timurid camileri gibidir.

Caminin şöhreti çoğunlukla mozaik, çini, tuğla ve kiremit kombinasyonundan kaynaklanmaktadır. Jane Dieulafoy, İrani gezmiş Fransız arkeolog, seyahat dergisinde, bu caminin çini işinin, İsfahan’daki Safevi döneminin camilerinden veya Meşhed’in Goharshad Camii’sinin çinilerinden daha üstün olduğunu yazdı.

Bu eser ulusal anıtlar listesinde 5 ocak 1932’da 169 numarada kaydedildi.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.