Azerbaycan’da müzik, insanların kültürünün bir parçasıdır. Bu arada, Azerbaycan halk müziği olan “Aşıklar” müziği, halk arasında özel bir yere sahiptir. Bu müziğin tarihi az çok ortadadır ve günümüzde de geleneksel törenlerde unutulmaz bir yeri vardır. Bu sanatçılar halkın içindendir; asil sanatları ve güzel müziklerini her merasime uygun söz müzkleri ile birlikte dügün veya kahvehanede icra ederler.
Geçmişte, Part İmparatorluğu döneminde, bazı guruplar İran’ın sosyal tarihini şiir ve öykü biçiminde törenlerde halka söylerler, bu insanlara “Gosan” ve “halk ozanları” ismi verilir.
Deneyimli ve yetenekli Azerbaycan aşıkları’da yöre şiirlerini okurken aynı zamanda saz çalarlar ve en coşkulu “Hava” türlerini icra edib ve tutkulu hikayeler anlatırlar.
Azerbaycanın çağdaş Aşıkları atalarının büyük sanat ve tarihi edebiyat hazinesine sahiplerdir. Bu aşıklar güzel şiirlerini çok duygulu bir şekilde halk arasıda soyleyib ve bu sanatın her zaman olduğu gibi popüler kalmasına büyük katgida bulunuyorlar.
Azerbaycan bölgesindeyaklaşık her köy’de düğünlerde ve kutlamalarda aşık vardır. Hatta aşık olmayan bölgelerde bile, çok uzak yerlerden aşığı davet ediyorlar.
Aşık saz çalar. Saz, Tar’a benzer bir müzik aletidir, bu aletin eski adı “Kopuz”dur. Bazen bir veya iki balabançı (Balaban müzisyeni) ve kavalcı, aşiğa eşlik eder, bazende bir kaç aşık birlikte sanatlarını icra ederler.
Aşık halkın bir sanatcısıdır ve birçok sanatta beceri ve yeteneğe sahip olmalı. Aşık hem şaiirdir, hem besteci, şarkıcı, müzisyen, oyuncu ve hem hikaye anlatıcısıdır. Başka bir değişle, aşık her alanda yaratıcı olmalıdır. Aşık bu sanatların hepsini yetenekli parmakları ve güzel sesiyle icra eder.
Geçmişte, bu sanatçılara “Ozan”, “Varsag” ve “Yanşag” adı verilirdi ve en başarılı ve yetenekli sanatçı “Dede” denilirdi. Bu sanatçılar arasında “Dede Yad Yad” (10 hicri yüzyılı), “Turab Dede” (12 hicri yüzyılı) ve en meşhur isim “Dede Korkut”dur.
Azerbaycan bölgesinin turistleri özellikle Tebriz şehirinin turistleri, Azerbaycan müziği ve müzik aletlerini tanımak için Amir Nezam Garusi Evi’nde (Gacar Müzesi) bulunan Müzik Salonu bölümünde yakından müzik aletlerini görüp ve Azerbaycan müzik özelliklerini tanıyabilirler.